Opleiding taalanker in het s.o.: word de dynamische spil van effectieve taalsteun voor alle leerlingen van/op je school

Cijfers liegen er niet om: De beheersing van het Nederlands in het secundair onderwijs daalt enorm. Vanuit de Vlaamse Overheid krijgen scholen de opdracht een krachtig taalbeleid uit te werken en te implementeren in de schoolstructuur om de taalvaardigheid van leerlingen te versterken en de prestatiekloof op basis van achtergrondkenmerken te overbruggen. Maar hoe creëer je een taalbeleid dat de taalontwikkeling van de leerlingen bevordert én dat gedragen wordt door alle leerkrachten? We vertrekken vanuit wetenschappelijk onderzoek en vertalen deze inzichten naar voorbeelden uit verschillende vakgebieden, zodat je een bruikbaar actieplan aangereikt krijgt dat eenvoudig schooleigen kan gemaakt worden. Hiermee kan je, op basis van 6 bouwstenen, de doorstart geven aan een adequate, schoolspecifieke aanpak, die door alle collega’s gedragen wordt.

Programma

Tijdens dit driedaags traject richten we ons zowel op het niveau van de klas als op het niveau van het beleid (aanpak in de school). De rode draad doorheen deze drie dagen zijn de zes bouwstenen uit de Praktijkgids van de Universiteit Antwerpen, Thomas More en Odisee (www.taaltrajecten.be). Via realistische cases gaan we in dialoog met elkaar over goede klaspraktijken en opportuniteiten in de theorie- en de praktijkles. We kijken naar beleidsmatige keuzes voor taalmonitoring, ondersteuningsmodellen en professionalisering. Verder halen we ook voorbeelden aan van een rijk taalaanbod, kwalitatieve instructie en sterke feedback. We bespreken manieren waarop je kan inzetten op de mondelinge en voorbereidende schriftelijke taalvaardigheid van leerlingen en we geven veel wetenschappelijk onderbouwde praktische wenken en tips om de taligheid van de leerlingen effectief te vergroten. We gaan ook na hoe jij, als taalanker, hierin een coachende rol kan spelen. In elke sessie krijg je volop ruimte om eigen materialen uit werken en ervaringen met elkaar te delen.

Dag 1: Schoolniveau: Taalintegratieproject en verankering op de klasvloer

Hoe begin je aan het uitdenken van een cyclisch en schoolspecifiek taaltraject voor leerlingen die extra taalsteun nodig hebben? Hoe kan je het team hiervoor begeesteren? Welke keuzes maak je in het meerlagige ondersteuningsmodel? Welke begeleiders zet je in voor de verschillende lagen? Welke succesvolle externe samenwerking(en) kan je aangaan? Welke beleidskeuzes implementeer je na een screening? Hoe kan je die keuzes verankeren op de klasvloer? Hoe zorg je voor evaluatie en borging van je taalontwikkelingsbeleid? We geven een kader waar je in je eigen schoolpraktijk mee aan de slag kan, op basis van de Praktijkgids.

Dag 2: Klasniveau: Focus op mondelinge en schriftelijke taal

Hoe investeer je bewust in de mondelinge taalvaardigheid van je leerlingen? Hoe werk je doelbewust aan (expliciete) woordenschat?  Hoe ga je voor goede, strategische en gemotiveerde lezers? Op welke manier kunnen schrijfopdrachten het lezen (en spreken) versterken? We gaan na welke taalstimuleringsmaatregelen een échte impact hebben op de taalontwikkeling.

Dag 3: Klasniveau: Focus op de kwaliteit van instructies en vakonderwijs

Hoe geef je expliciete instructie? Wanneer is feedback effectief? Hoe kan je leerlingen van elkaar laten leren? Welke verschillen zijn er tussen dagelijkse, school- en vaktaal? Hoe kunnen we deze verschillen overbruggen? Je bestudeert hoe leraren de nodige taalsteun kunnen bieden door gelijktijdig aan vak- en vaktaaldoelen te werken. We bespreken tijdens deze sessie ook hoe leraren samen taalPRAKTIJK in een school kunnen invoeren en hoe je als taalanker hier een coachende rol kan in opnemen.

Doelstellingen

Na het volgen van dit nascholingstraject…

• heb je inzicht in de zes bouwstenen voor een doeltreffend taaltraject en kan je die adequaat inzetten in jouw schoolpraktijk;
• breng je de schooleigen taalkenmerken in kaart en start je vanuit deze beginsituatie met het opzetten van een passend taaltraject;
• identificeer je de leerlingen die extra taalsteun nodig hebben en bied je hen een gepaste aanpak in een meerlagig ondersteuningsmodel aan;
• maak je gebruik van een PDCA-cyclus om je taaltraject te verankeren en de successen te borgen;
• heb je inzicht in meertaligheid en kan je dit effectief inzetten bij de aanpak van Nederlandse taalleerders;
• kan je als ankerfiguur aan het schoolteam uiteenzetten waarom taal en aandacht voor schoolse taalvaardigheid veel ruimer is dan het gebruik van AN, de juiste spelling, de correcte BIN-normen…;
• kan je bij de collega’s met voorbeelden illustreren waarom taal niet alleen een zaak is van de leraren Nederlands, maar een opdracht is van alle leraren;
• kan je de collega’s warm maken voor taalgericht vakonderwijs en de drie kenmerken ervan (contextrijk, taalsteun, interactie) met inspirerende voorbeelden illustreren;
• kan je het taalvaardigheidsonderwijs bij Nederlands en het taalgericht vakonderwijs in de niet-taalvakken optimaal op elkaar afstemmen, zodat je je collega’s kan coachen om taallessen inhoudrijker en vaklessen taalrijker worden;
• ga je de tools die bestaan om leerlingen taalvaardiger te maken, adequaat inzetten op school;
• kan je als ankerfiguur de vertaalslag maken naar een schooleigen talenbeleidsplan met concrete acties en maatregelen en op maat van de eigen school;
• kan je als ankerfiguur een coachende rol opnemen om je collega’s te ondersteunen in hun dagelijkse taalpraktijk.

Doelgroep

Leerkrachten, directies, middenkader, leerlingenbegeleiders, zorgcoördinatoren uit het (buiten)gewoon secundair onderwijs.

We verwachten dat elke school voor dit traject iemand afvaardigt die de opleiding tot taalanker volgt.
De eerste dag dient deze persoon vergezeld te zijn van een beleidsverantwoordelijke, zodat men samen een visie kan ontwikkelen.

Concreet:
Dag 1: Beleidsverantwoordelijke én taalanker
Dag 2: Taalanker
Dag 3: Taalanker

Inschrijven:
De inschrijving dient op naam van het taalanker te gebeuren.
Vermeld in de opmerking de naam van de beleidsverantwoordelijke die aanwezig zal zijn op de eerste lesdag.

Begeleiding

Tamara Huysmans heeft jarenlange ervaring als leerkracht Nederlands in de 2^de graad D/D-A, departement Agro- en Biotechnologie van Sint Jozef, KOGEKA. Zij geeft daar als taalanker ook mee vorm aan de taalprojecten. Sinds januari 2023 is zij tevens inhoudelijk medewerker bij CNO UAntwerpen.

Praktisch

Cursusmateriaal en lunches inbegrepen