Traject 'Van lezen worden ze sterker'

• Een sterk leesbeleid opstellen, hoe pak je dat aan?
• Hoe doe je aan taalstimulering, vroeggeletterdheid en hoe ontwikkel je het fonemische bewustzijn?
• Welke vaardigheden zijn voorspellers voor een latere sterke of juist minder sterke leesvaardigheid?
• Hoe kunnen we ervoor zorgen dat kinderen beter en liever lezen?
• Waarom is een krachtige leesomgeving zo belangrijk?
• Hoe voer je een goed taaldenkgesprek?
• Welke doordachte en effectieve leesdidactiek kan je inzetten om lezen met begrip, plezier en motivatie te versterken?
• Wat is contextrijk leesonderwijs en hoe zet je hier op in?
• Welke boeken zijn geschikt om optimaal in te zetten in de klas? Kan je hierbij gebruik maken van bepaalde criteria?
• Hoe oefen je leesstrategieën in zodat je hierdoor een automatische leesvaardigheid ontwikkelt?
• Ben je op zoek naar hoe je ouders kan faciliteren in hun ouderrol rond leesplezier en een positief voorleesklimaat?

 Tijdens dit traject mag je een antwoord verwachten op deze vragen (en nog veel meer).

Programma

Dag 1 - Gezamenlijke startdag

Lezers maak je samen (Jona Hebbrecht en Iris Vansteelandt)

Het is ondertussen tot in elke leraarskamer doorgedrongen: Nederlandse en Vlaamse leerlingen zijn steeds minder gemotiveerd tot lezen (PIRLS, PISA). Bovendien zijn ze er ook steeds minder vaardig in. Dat er iets moet gebeuren, is duidelijk. Het Algemeen Secretariaat van de Taalunie en de Taalraad Begrijpend Lezen stelden enkele kernthema’s op om deze leescrisis te lijf te gaan, in overeenstemming met nationaal en internationaal onderzoek naar effectief leesonderwijs. Scholen worden aangemoedigd om vanuit een duidelijk ervaren urgentiebesef te werken aan een duurzaam en structureel leesbeleid op school, als cruciaal fundament om de leesprestaties en leesmotivatie van elke leerling te verbeteren.

In deze sessie delen we hoe we samen met 24 Vlaamse en Brusselse scholen zo’n duurzaam leesbeleidsproces hebben opgezet als essentieel onderdeel van hun taal- en schoolbeleid. Achtereenvolgens gaan we dieper in op de verschillende componenten van een duurzaam leesbeleid en lichten we toe hoe scholen een leesbeleidsplan kunnen vertalen naar een sterke leesonderwijspraktijk. We putten voor deze sessie volop uit de praktijkervaring- en onderzoeksresultaten gekoppeld aan het traject PRO-Lezen, een professionaliseringstraject van AP Hogeschool, Odisee en Iedereen Leest met steun van de Vlaamse Overheid.

Dag 2 - Keuzerondes

VOORMIDDAG van 9 tot 12 uur

1.01 Een vlotte leesstart, ook voor risicolezers (Astrid Geudens)

Leesvaardigheid is voor kinderen één van de belangrijkste bouwstenen voor hun verdere ontwikkeling. Daarom is aandacht voor een goede leesstart voor álle leerlingen essentieel. Hoe ondersteun je kinderen effectief bij het automatiseren van leesvaardigheid, ook als dit moeilijker verloopt en hoe maak je de link met leesbegrip in die vroege fase? De vorming vertaalt inzichten vanuit onderzoek (zie o.m. het project www.taaltrajecten.be) en laat zien wat ze kunnen betekenen voor de praktijk. Samen zoeken we naar puzzelstukken om te bouwen aan een effectieve leesstart.

Je weet na deze sessie o.m.:

• wat bouwstenen zijn voor de ontwikkeling van fonemisch bewustzijn, letterkennis en leesvaardigheid;
• welke principes effectief zijn om kinderen te begeleiden bij het automatiseren van klank-tekenkoppelingen en het lezen van woorden, zinnen en teksten;
• hoe je hierbij de verbinding houdt met lezen met begrip en plezier en motivatie kan versterken.

1.02 Samen met je leesnetwerk voor sterk leesonderwijs (Iris Vansteelandt)

Sterk leesonderwijs is een complexe én uitdagende opdracht. Daarom creëer je bij voorkeur een breed leesnetwerk rond de school. In deze sessie gaan we dieper in op hoe je als leerkracht en schoolteam nog sterker aan de slag kan gaan met je leerlingen en je ouders om het leesonderwijs op school te versterken. We verkennen ook hoe je je samenwerking met de bibliotheek kan versterken en wat andere socio-culturele organisaties (bv. Iedereen Leest, Canon Cultuurcel, …) kunnen betekenen voor het leesonderwijs op jouw school. We delen praktijkervaringen en tools en gaan op die manier meteen effectief samen aan de slag. Lezers maak je immers samen.

1.03 Kaatje Klank 2.0: van eerste kleuterklas tot eerste leerjaar (Lieve Van Severen)

Hoe kan je effectief met klanken en letters aan de slag van de eerste kleuterklas tot en met het eerste leerjaar? Wil je weten waarom klankbewustzijn en doe-alsof schrijven zo belangrijk zijn, zowel in de kleuterklas als in het eerste leerjaar? Vraag je je af hoe je het klank- en letterverhaal speels en boeiend kan aanbrengen, zodat je ook taalzwakkere en jonge kinderen op hun niveau kan motiveren en stimuleren? En wil je kennis maken met de lieveling van alle kleuters, handpop Kaatje Klank? Dan is deze sessie over Kaatje Klank iets voor jou! Tijdens de sessie verkennen we met een kookmetafoor de wetenschappelijke achtergrond en de didactische principes die aan de grondslag liggen van Kaatje Klank. We krijgen inzicht in de meest effectieve en efficiënte activiteiten om aan (voorbereidende) technische lees- en spellingsvaardigheden te werken én bekwamen ons ook in het stapsgewijs begeleiden van deze activiteiten. We besteden hierbij speciale aandacht aan de begeleiding van kinderen met een verhoogd risico op leesproblemen.

NAMIDDAG van 13 tot 16 uur

2.01 Leesproblemen voorkomen bij kleuters (Astrid Geudens)

De basis voor een sterke leesstart ligt niet enkel in het eerste leerjaar maar juist ook in de jaren die hieraan voorafgaan. Deze vorming belicht die vaardigheden die kinderen effectief voorbereiden op een vlotte leesstart aansluitend bij de eigenheid van jonge kinderen. In deze zoektocht maken we zowel ruimte voor inzichten vanuit onderzoek (zie bv. www.fit-voor-lezen.thomasmore.be en www.taaltrajecten.be) als good practices en suggesties voor de klaspraktijk. Thema’s die aan bod komen zijn o.m. klanken en letters, taalbewustzijn en de ondersteuning van leerlingen die nood hebben aan taalsteun. 

Je weet na deze sessie o.m.:

• welke vaardigheden op kleuterleeftijd sterke voorspellers zijn van latere leesvaardigheid;
• hoe je deze vaardigheden kan uitwerken in een betekenisvol en rijk aanbod voor kleuters dat aansluit bij de eigenheid van jonge kinderen;
• hoe je kleuters stimuleert bij het verkennen van klanken en letters en hen ondersteunt bij het ontwikkelen van fonemisch bewustzijn.

2.02 Als lezen moeilijk gaat (Annelies Stiers en Jana Buntinx)

Wetenschappers zijn het erover eens dat in principe elk kind kan leren lezen, op voorwaarde dat de juiste ondersteuning wordt gegeven. Kies je als ondersteuning dan voor individuele trajecten of toch eerder voor het verstevigen van het basisaanbod voor de volledige klasgroep? Alle mensen die betrokken zijn bij het leren lezen en schrijven horen hier goed zicht op te hebben. "Leesproblemen kan je beter voorkomen dan remediëren". Uit onderzoek blijkt dat er heel wat kansen liggen om het leren lezen reeds in de kleuterschool doelgericht te ondersteunen. Deze kansen grijpen we in de praktijk nog niet altijd. Dat leidt voor een aantal kinderen tot een moeilijke start in het eerste leerjaar. Een moeizame start heeft een grote invloed op de verdere schoolloopbaan en wordt zelden nog ingehaald. Maar wat als lezen toch moeilijk gaat? Door het (blijvend) worstelen met technisch lezen komen sommige leerlingen niet tot leesbegrip en liggen demotivatie en frustratie voor deze kinderen op de loer. Hoewel zij houden van verhalen en leergierig zijn, laten zij leesmateriaal liever links liggen. Vanuit onderzoek omtrent lezen en leesproblemen, kunnen wij niet erg veel met grote zekerheid zeggen. Eén ding staat vast: 'Kinderen leren lezen door te lezen!' De kracht van de leerkracht en de juiste interventies zijn uitermate belangrijk in de aanpak van leesmoeilijkheden. Met project MILO willen we aanbevelingen daartoe omzetten naar de klaspraktijk om op die manier de kans op lees- en schoolsucces bij alle kinderen te verhogen.

2.03 Boeken in de klas. Zo doe je dat (Inge Umans)

Hoe vind je je weg in het grote kinderboekenbos? Welke boeken zijn geschikt om in te zetten in de klas, over de vakgrenzen heen, maar ook om je leerlingen met meer plezier aan het lezen te krijgen? Tijdens deze sessie duiken we het diverse boekenaanbod in, van prentenboeken, leesboeken, informatieve boeken, poëzie en speelboeken tot ABC-boeken, en selecteren met behulp van enkele heldere criteria boeken die in de eigen klaspraktijk kunnen ingezet worden: van voorlezen en genieten van verhalen tot boeken inzetten in de lessen taal, wiskunde, techniek, aardrijkskunde, geschiedenis, biologie… Een interactieve en inspirerende workshop die elke leerkracht met veel goesting via de bibliotheek terug naar de eigen klaspraktijk stuurt!

Dag 3 - Keuzerondes

VOORMIDDAG van 9 tot 12 uur

3.01 'Begrijpend lezen start in de kleuterschool', hardop denkend voorlezen als sterke leerkrachtvaardigheid (Annelies Stiers)

Het is een misvatting te denken dat het begrijpend leesonderwijs start in de lagere school. Begrijpend lezen wordt voorbereid door begrijpend luisteren in de kleuterschool en eerste graad van het lager onderwijs. Door te luisteren naar teksten leren leerlingen betekenis te verlenen aan een tekst, ze verbinden aanwezige kennis aan de nieuwe informatie en zo breiden ze hun kennis verder uit. Voor het begrijpend (leren) luisteren is een leerkrachtactiviteit van belang die nog te weinig wordt benut: het hardop denkend voorlezen. Laten we ook stilstaan bij het belang om bij jonge kinderen verschillende soorten teksten herhaald voor te lezen. Het gaat erom boekjes meerdere keren te lezen en daarbij vragen te stellen die verder gaan dan wie-wat-waar-wanneer vragen om tot diepgaand begrip te kunnen komen. Om tot tekstbegrip te kunnen komen, is het belangrijk om voldoende aandacht te schenken aan rijke woordenschatontwikkeling. Hoe meer kennis over een onderwerp je hebt, hoe beter je teksten hierover zal begrijpen.

3.02 Cirkelhelden: ontdek hoe verhalen werken, van Gilgamesj tot Tori (Thomas Martin)

We ontvangen je in de historische Nottebohmzaal van De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. In deze inspirerende omgeving maak je kennis met 'Cirkelhelden'. Deze gloednieuwe, interactieve workshop maakt gebruik van een veelheid aan werkvormen om jongeren (3de graad BaO en het 1ste jaar s.o.) inzicht te geven in de opbouw van verhalen en hun leeshonger aan te wakkeren. Alle didactisch materiaal staat online klaar op www.cirkelhelden.be, waardoor je hier makkelijk zelf mee aan de slag kunt in je klas.

Als introductie gaan we op rondleiding achter de schermen van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience: we verkennen de historische site op en rond het mooiste plein van Antwerpen, het Hendrik Conscienceplein, we maken kennis met de leeszaal en duiken vervolgens de depots in. We eindigen in de historische Nottebohmzaal, waar je zelf aan de slag gaat met het materiaal uit onze workshop 'Cirkelhelden'. Deze workshop werd ontwikkeld door Oetang Learning Designers, als een spin-off van de fel gesmaakte workshop 'Heldenflix' (4de-6de jaar s.o.). Net zoals Heldenflix kan je Cirkelhelden zowel volgen in de Erfgoedbibliotheek samen met je klas, maar ook zelf geven op school. Het lespakket www.cirkelhelden.be laat leerlingen al doende ontdekken wat heldenverhalen zo meeslepend, spannend en tijdloos maken en maakt hen op die manier warm voor lezen. Het pakket laat zich, door het kleine aantal prints en de online ondersteuning, makkelijk geven.

Tijdens en na deze sessie is er ruimte om ons al je vragen te stellen: Is er iets niet duidelijk? Wil je bij ons langskomen met je klas? Zit je zelf met een project dat je samen met ons wil opstarten? De Erfgoedbibliotheek beschikt over een gigantische collectie jeugdboeken en strips. Ter inspiratie leggen we een kleine selectie klaar in de leeszaal. Snuisteren toegestaan!

3.03 Ouders en school werken samen aan leesplezier (Eefje Raets)

Tijdens deze sessie zoomen we in op het partnerschap met ouders rond leesplezier. Ouders zijn onmisbare partners. De kans dat een kind uitgroeit tot lezer is immers vijf keer zo groot als ouders een actieve leesopvoeding voeren. Alle ouders kunnen wegen op de motivatie van hun kind om boeken te bekijken, te luisteren naar een verhaal of zelf te lezen. En dit ongeacht de leescultuur thuis, de thuistaal of de alfabetiseringsgraad van de ouders. Hoe maak je ouders tot partners in je taal- en leesbeleid op school? Welke acties probeerden andere scholen en wat werkt? Waar denk je best aan als je thematische activiteiten voor ouders op school organiseert? Welke materialen zijn geschikt voor ouders met een laag taalniveau Nederlands? Wat schrikt laagtaalvaardige ouders af en hoe benut je het netwerk van je school ten volle? We gaan thematisch in de diepte en laten boeken en materialen circuleren.

De volgende aspecten komen aan bod: praktijktips op schoolniveau, activiteiten rond leesplezier voor ouders op school en thuis, materialentips, uitwisselingskansen en reflectieopdrachten, wat betekent een positief (voor)leesklimaat thuis concreet, van droom naar actie op jouw school…

NAMIDDAG van 13 tot 16 uur

4.01 Begrijpend lezen of elk kind een begrijpend lezer (in 2de en 3de graad lager onderwijs): wat vraagt dat? (Annelies Stiers)

Een vlotte technische leesvaardigheid is nodig om tot lezen met begrip te kunnen komen. Daarnaast behoren kennis en woordenschat alsook het leren sturen van het eigen leesproces tot de belangrijkste pijlers van goed begrijpend leesonderwijs. Dé manier om leerlingen goed met teksten te leren omgaan is modeling of hardop denkend voorlezen. Als leerkracht sta je model en laat je hierdoor een kijkje nemen in jouw hoofd. Door demonstrerend voordoen leer je wat je voor, tijdens en na het lezen doet om tot begrip te komen en leer je een aantal strategieën expliciet aan. Onder begeleiding laat je deze veelvuldig toepassen, ook binnen andere vakgebieden

Begrijpend lezen is denken, denken over de inhoud van teksten. We doen dit steeds in functie van een latere activiteit. We plaatsten de tekst centraal. We lezen om er achteraf iets mee te doen. Het aanleren van strategieën alleen leidt niet tot tekstbegrip. Het is gereedschap om het begrijpen te bevorderen. Als een lezer strategieën heel vaak gebruikt, ontwikkelt hij een automatische leesvaardigheid. Als het nodig is, bij moeilijke teksten, zet een ervaren lezer strategieën weer bewust in.

Iemand die goed is in begrijpend lezen heeft in onze maatschappij gewoon meer kansen. Laten we doelgericht en zorgzaam omgaan met iets wat door toonaangevende leeswetenschappers als de belangrijkste 21ste-eeuwse vaardigheid wordt aanzien.

In deze sessie verkennen we samen de 5 sleutels voor effectieeef begrijpend leesonderwijs.

4.02 Leesmonitoring (Jona Hebbrecht)

Wat betekent leesmonitoring? Waarom is het van belang om lezen breed in kaart te brengen? Hoe start je binnen je school met een gedeelde visie op leesmonitoring? Welke tools bestaan er om lezen te monitoren? Wat is de rol van feedback en wie betrek je daarbij? In deze sessie zoomen we in op verschillende stappen die je als leerkracht(enteam) kunt doorlopen om lezen breed te monitoren. We baseren ons op onderzoeksresultaten gekoppeld aan het professionaliseringstraject PRO-lezen (AP Hogeschool, Odisee en Iedereen Leest) met steun van de Vlaamse Overheid. We delen ervaringen en inzichten vanuit verschillende scholen en nodigen de deelnemers tijdens deze sessie uit om actief na te denken over de eigen evaluatiepraktijk.

4.03 (Met) boeken wérken in de kleuterklas (Jaantje Verbruggen)

We weten allemaal hoe belangrijk (prenten)boeken en andere (voor)leesmaterialen zijn voor de ontwikkeling van een kind. Tijdens deze vorming word je ondergedompeld in een bad vol tips om - samen met de kleuters - met velerlei soorten rijke en uiteenlopende (voor)leesmaterialen aan de slag te gaan. Zo krijgen jij én de kleuters (weer) zin in verhalen, poëzie, boeken en dit in alle hoeken en doorheen de hele kleuterschooldag.

We buigen ons eerst samen over de eigen omgang met (prenten)boeken in de klas: hoe ziet jouw boekenhoek eruit? Welke (soorten) boeken bied je aan? Hoe en wanneer organiseer je activiteiten in de boekenhoek? Hoe begeleid je de activiteiten in de boekenhoek? Is er überhaupt wel sprake van een boekenhoek in jouw klas? Zijn er andere plekken in de klas waar boeken te vinden zijn voor de kleuters? Op welke manieren gaan ze daarmee aan de slag?

Vervolgens word je ondergedompeld in een bad vol tips om aan de slag te gaan met velerlei soorten leesmaterialen in de kleuterklas. We doen ook enkele concrete oefeningen en wisselen bevindingen en ervaringen met mekaar uit.

Tot slot zoeken we samen uit welke nieuwe inzichten omtrent ‘boeken in de klas’ je onmiddellijk zal trachten toe te passen in je eigen klas-/schoolpraktijk.

Doelstellingen

Dag 1: Lezers maak je samen

Na het volgen van deze sessie:

• heb je inzicht in de ingrediënten van sterk lees- en taalonderwijs;
• benoem je de verschillende stappen om een sterk leesbeleidsproces op te zetten en uit te rollen op je school;
• ken je het instrument 'De Leesscan' en ga je hier concreet mee aan de slag op je school.

KEUZESESSIES DAG 2

1.01 Een vlotte leesstart, ook voor risicolezers (Astrid Geudens)

Na het volgen van deze sessie:

• benoem je de bouwstenen die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van fonemisch bewustzijn, letterkennis en leesvaardigheid;
• integreer je de principes die effectief zijn om kinderen te begeleiden bij het automatiseren van klank-tekenkoppelingen en het lezen van woorden, zinnen en teksten;
• concludeer je dat ook lezen met begrip verband houdt met leren lezen;
• versterk je leesplezier en -motivatie.

1.02 Samen met je leesnetwerk voor sterk leesonderwijs (Iris Vansteelandt)

Na het volgen van deze sessie:

• heb je een diepgaander inzicht in het leesnetwerk op en rondom jouw school;
• ga je concreet aan de slag om het leesnetwerk op en rondom je school nog sterker in te zetten bij het leesonderwijs op je school.

1.03 Kaatje Klank 2.0: van eerste kleuterklas tot eerste leerjaar (Lieve Van Severen)

Na het volgen van deze sessie:

• maak je kennis met de didactiek, de website en de materialen rond handpop Kaatje Klank en de kindvriendelijke avonturen die ze beleeft;
• krijg je inzicht in de leerlijn ‘voorbereidend (technisch) lezen en doe-alsof schrijven’ van de eerste tot de derde kleuterklas;
• besteed je meer aandacht aan een geleidelijke en duidelijke overgang tussen het voorbereidend werken aan technisch lezen en spellen in de kleuterschool en het aanvankelijk lezen en spellen in het eerste leerjaar;
• maak je keuzes die tot effectieve en efficiënte klank-, letter- en leesactiviteiten leiden;
• ontwikkel je betekenisvolle activiteiten om doe-alsof schrijven en aanvankelijk spellen te stimuleren.

2.01 Leesproblemen voorkomen bij kleuters (Astrid Geudens)

Na het volgen van deze sessie:

• benoem je de vaardigheden die op kleuterleeftijd sterke voorspellers zijn van latere leesvaardigheid; 
• werk je deze vaardigheden uit in een betekenisvol en rijk aanbod voor kleuters dat aansluit bij de eigenheid van jonge kinderen; 
• stimuleer je kleuters bij het verkennen van klanken en letters en ondersteun je hen bij het ontwikkelen van fonemisch bewustzijn.

2.02 Als lezen moeilijk gaat (Annelies Stiers en Jana Buntinx)

Na het volgen van deze sessie:

• bouw je een effectieve leesles op in het eerste en tweede leerjaar, met de nadruk op alle kinderen actief;
• creëer je effectieve interventies om het aanvankelijk lezen in het eerste leerjaar en het voortgezet technisch lezen in het tweede leerjaar te ondersteunen;
• spoor je potentiële risicolezers op in het eerste leerjaar;
• registreer, analyseer en interpreteer je lees- en schrijffouten, deze vormen immers de kern van de diagnose en de hoeksteen voor verdere behandeling;
• kan je de leesontwikkeling van kinderen goed monitoren en effectief ondersteunen dankzij heel wat praktijkgerichte tips.

2.03 Boeken in de klas. Zo doe je dat (Inge Umans)

Na het volgen van deze sessie:

• heb je voeling met het recente aanbod kinder- en jeugdboeken;
• ken je de criteria om boeken te selecteren voor je klaspraktijk;
• heb je inspiratie om zelf motiverende, activerende verwerkingsactiviteiten bij het boekenaanbod te bedenken;
• ben je je bewust van het belang van het vakoverschrijdend inzetten van boeken in de klas.

KEUZESESSIES DAG 3

3.01 'Begrijpend lezen start in de kleuterschool', hardop denkend voorlezen als sterke leerkrachtvaardigheid (Annelies Stiers)

Na het volgen van deze sessie:

• weet je hoe een krachtig taalbeleid in de kleuterschool er uitziet en welke de belangrijkste accenten zijn om tot een gedragen leerlijn te komen;
• weet je welke activiteiten je moet opzetten om tot rijke woordenschatontwikkeling te komen;
• werk je met de taxonomie van Bloom, een denkkader om naast wie-, wat-, waar-, wanneer-vragen ook andere vragen te stellen die het diepere denken stimuleren en als doel hebben tot diepgaand begrip te kunnen komen;
• kan je hardop denkend voorlezen en het directe instructiemodel gebruiken;
• organiseer je activiteiten waarbij je de tekst centraal stelt en zorgt voor een functionele verwerking achteraf.

3.02 Cirkelhelden: ontdek hoe verhalen werken, van Gilgamesj tot Tori (Thomas Martin)

Na het volgen van deze sessie:

• ken je het lespakket Cirkelhelden;
• beschik je over tools om met je leerlingen aan de slag te gaan met heldenverhalen uit alle tijden en windstreken (van het 4000 jaar oude Gilgamesj-Epos tot het in 2017 verschenen ‘Tori’);
• versterk je de leeservaring van je leerlingen met uitdagende verbeeldingsopdrachten via hoekenwerk;
• integreer je diverse bronnen waarmee je leerlingen in gesprek kunnen gaan over wat het voor hen betekent om een held te zijn;
• analyseer je de verhaalingrediënten van heldenverhalen: leerlingen leren zo generaliseren en herkennen wat alle heldenverhalen gemeen hebben;
• stimuleer je de fantasie van je leerlingen om verhaalfragmenten tot leven te brengen;
• internaliseer je met een digitale tool (digicirkel) de cirkelstructuur (de zgn. hero’s journey) en inspireer je leerlingen om zelf een heldenverhaal te creëren in woord en/of beeld;
• stimuleer je je leerlingen om zelf een boek te selecteren in hun plaatselijke bib en leer je hoe je je leerlingen daarbij kan ondersteunen;
• integreer je een alternatieve boekbespreking rond heldenboeken in je lessen waarbij de leerlingen zelfstandig de verhaalcirkel invullen en presenteren in de klas;
• ken je de Erfgoedbibliotheek en haar collectie en weet je hoe je die zelf kan gebruiken.

3.03 Ouders en school werken samen aan leesplezier (Eefje Raets)

Na het volgen van deze sessie:

• benoem je de stappen om tot succesvolle praktijkacties met ouders rond leesplezier te komen;
• neem je ouders als partners op in (bestaande) taal- en leesplannen;
• richt je ouderactiviteiten in over het thema boeken en (voor-)lezen voor alle ouders;
• kan je ouders faciliteren in hun ouderrol rond leesplezier thuis;
• reik je ouders geschikte materialen aan om hun rol op te nemen.

4.01 Begrijpend lezen of elk kind een begrijpend lezer (in 2de en 3de graad lager onderwijs): wat vraagt dat? (Annelies Stiers)

Na het volgen van deze sessie:

• weet je waar de 5 sleutels voor effectief begrijpend leesonderwijs voor staan en hoe je deze naar concrete ideeën kan vertalen in de klaspraktijk;
• kan je voor, tijdens en na modelleren of hardop denkend voorlezen;
• organiseer je activiteiten waarbij je de tekst centraal stelt en zorg je voor een functionele verwerking achteraf;
• heb je voldoende handvaten om dezelfde aanpak te hanteren bij begrijpend luisteren in de kleuterschool als bij begrijpend lezen in de lagere school zonder klassieke lesjes begrijpend luisteren en lezen te geven.

4.02 Leesmonitoring (Jona Hebbrecht)

Na het volgen van deze sessie:

• heb je inzicht in de doelstellingen van een brede leesmonitoring;
• weet je wat leesmonitoring in de brede zin van het woord betekent;
• beschrijf je de verschillende stappen in een proces van leesmonitoring;
• beschik je over verschillende tools om lezen breed te monitoren;
• weet je met wie, wanneer en hoe je kunt samenwerken om lezen breed te monitoren;
• denk je actief na over acties om je monitoring en onderwijsaanpak af te stemmen op verschillende lezersprofielen in jouw klas.

4.03 (Met) boeken wérken in de kleuterklas (Jaantje Verbruggen)

Na het volgen van deze sessie:

• zie je en grijp je nieuwe kansen om dagelijks het klasgebeuren te verrijken met poëzie;
• begrijp je hoe waardevol dichtbundels, informatieve boeken, catalogi, kranten, tijdschriften… zijn in de klas;
• zet je rijke boekentaal uit velerlei leesmaterialen in in de kleuterklas;
• heb je inspiratie om de leesomgeving in de klas en op school krachtig(er) te maken aan de hand van rijke, uiteenlopende, gevarieerde leesmaterialen;
• geef je kleuters (weer en meer) zin om met boeken aan de slag te gaan, in alle hoeken van de klas;
• toon je kleuters hoe ze (weer) spontaan kunnen kiezen voor de boekenhoek;
• ben je overtuigd van het belang van een kwaliteitsvolle, krachtige en motiverende leesomgeving met rijke, gevarieerde, uiteenlopende leesmaterialen en betekenisvolle leesactiviteiten voor (het verhogen van) de autonome leesmotivatie van de kleuters en heb je tips om dit in je eigen schoolteam te laten leven.

Doelgroep

Alle geïnteresseerden uit kleuteronderwijs, 1ste en 3de graad lager onderwijs. We verwachten dat elke school voor dit traject drie mensen afvaardigt: bij voorkeur een leerkracht uit het kleuteronderwijs, een leerkracht uit het lager onderwijs (1ste of 3de graad) en een beleidsmedewerker of iemand die deel uitmaakt van de werkgroep ‘lezen’ of iemand die mee het lees-/taalbeleid in een school uitdenkt.

Begeleiding

• Jona Hebbrecht is lerarenopleider in de bacheloropleiding Lager Onderwijs aan en onderzoeker Taal binnen het onderzoekscentrum Taalbouwers aan Hogeschool Odisee. In haar onderzoeksproject De leesscan onderzoekt Jona hoe scholen hun leesonderwijs kunnen versterken. Jona is docent in het postgraduaat Leescoach en was één van de vaste coaches binnen het professionaliseringstraject PRO Lezen, een nascholingsinitiatief van AP, Odisee en Iedereen Leest met steun van de Vlaamse Overheid. Jona werkte als leesexpert mee aan enkele taalmethodes voor het lager onderwijs en is co-auteur van het handboek Volop Taal, Didactiek Nederlands voor de lagere school.

• Iris Vansteelandt is docent en onderzoeker aan de AP Hogeschool Antwerpen (departement Onderwijs en Training) en ook verbonden aan de onderzoeksgroep Taal, Leren en Innoveren (UGent) en aan Iedereen Leest.

• Dr. Astrid Geudens is verbonden aan de lerarenopleiding van Thomas More Mechelen-Antwerpen en werkzaam in de onderzoeksgroep taal- en leesdidactiek van de lerarenopleiding en opleiding logopedie en audiologie. Vanuit haar onderzoekswerk over fonologische vaardigheden bij jonge kinderen en aanvankelijk lezen aan de Universiteit Antwerpen maakte ze de brug naar praktijkgericht onderzoek. In dit onderzoek ligt de focus met name op ondersteuning van risicolezers, stimuleren van beginnende geletterdheid bij kleuters, aanvankelijk lezen en dyslexie, taal- en leesdidactiek. Vanuit die expertise is ze lid van commissies voor taalbeleid en verzorgt ze nascholingen voor onderwijsbeleid, onderwijsbegeleidingsdiensten, leerkrachten en ondersteuners.

• Dr. Lieve Van Severen is onderzoeker, taaldocent en praktijkbegeleider aan de lerarenopleiding bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs (Hogeschool Odisee, campus Aalst). Zij is coördinator van de PWO-onderzoeksprojecten Spreken verfijnen in de kleuterklas en Klank-klaar voor de leesstart. Verder is ze ook projectmedewerker bij het PWO-onderzoeksproject De Leesscan.

• Annelies Stiers verzorgt nascholingen rond begrijpend luisteren en begrijpend lezen. Ze is ook zorgcoördinator en onderzoeker aan PXL Hogeschool voor leesproject MILO (Motiverend Inclusief LeesOnderwijs).

• Jana Buntinx is logopediste en lector bij PXL Education. Verder is ze ook onderzoeker bij PXL onderwijsinnovatie voor het speerpuntproject MILO (Motiverend Inclusief LeesOnderwijs).

• Inge Umans is een gids en schakel: ze schreef jarenlang recensies voor Pluizer en Pluizuit, voert nieuwe titels in voor De boekenzoeker en geeft lezingen en workshops over het boekenaanbod, voorlezen, kamishibai, werken aan leesplezier, leesmotivatie, begrijpend lezen… Als leesbevorderaar verbindt ze lezers met boeken en verhalen. 

• Thomas Martin is sinds 2019 educatief medewerker van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Daar staat hij voornamelijk in voor workshops en rondleidingen. Als er tijd over is, ondersteunt Thomas mee de digitale communicatie en de leeszaalwerking.

• Eefje Raets begeleidt Antwerpse scholen die werken aan het partnerschap met ouders voor het leesplezier en breder gezien ook aan de taalontwikkeling van hun leerlingen. Ze is een zelfverklaarde kinderboekenveelvraat die ouderactiviteiten op school organiseert, workshops geeft aan leerkrachten en jaarlijks meer dan vijftig vrijwilligers bijstaat die aan huis voorlezen in gezinnen waar nog geen actieve (voor)leescultuur is.  

• Jaantje Verbruggen werkt als lerarenopleider in Brussel (Odisee), waar ze zowel onderzoek als lessen rond taaldidactiek in het kleuteronderwijs verzorgt. Ze is projectcoördinator van Boeken troef! (2020- 2022), een Lezen op School-project voor basis- en secundaire scholen. Daarnaast is Jaantje al jaren coördinator van het CSL-project Boekenbende aan Huis waarbij tweedejaarsstudenten kleuteronderwijs thuis bij kansarme kleuters gaan voorlezen. Voorts verzorgt ze nascholingen m.b.t. het stimuleren van een rijke leescultuur in de kleuterklas.

Praktisch

Cursusmateriaal en lunches inbegrepen

Je schrijft je in met drie personen uit één school: bij voorkeur een leerkracht uit het kleuteronderwijs, een leerkracht uit het lager onderwijs (1ste of 3de graad) en een beleidsmedewerker/iemand die deel uitmaakt van de werkgroep 'lezen'/iemand die mee het lees-/taalbeleid in een school uitdenkt.

Eén van de drie schrijft zich in via de website met haar eigen account. In het opmerkingenveld vul je de namen in van je collega's. Zij moeten eveneens een account aanmaken bij CNO als ze dit nog niet hebben. Vervolgens worden deze twee deelnemers als gast ingeschreven. De deelnameprijs is dus voor drie personen die elk drie volledige dagen cursus volgen.

Voor de keuzes op dagen 2 en 3 krijg je na effectieve inschrijving een mail met een link naar een Google Formulier.

Mee te brengen door cursist

Lesdag 1 op 17/11: graag 1 laptop (met lader) per team