Lesdaginhouden traject 'Word leerzorgprofessional'

1. Het tienerbrein

Leren is in se veranderingen teweegbrengen in het brein. Onderzoek in het domein van de cognitieve psychologie en de neurowetenschappen heeft ons de laatste jaren meer en meer inzicht gegeven in de zwarte doos of ‘black box’ van het brein. We weten nu veel beter hoe het brein werkt en hoe we leerlingen best ondersteunen om op een effectieve manier te leren. Het tienerbrein is bovendien nog een ‘work in progress’, het is nog niet af. Dat creëert niet alleen beperkingen, maar ook ontwikkelkansen.

Tijdens deze dag kom je meer te weten over de werking, de beperkingen en de ontwikkelkansen van het tienerbrein. Je leert welke leer- en planningsstrategieën effectief zijn en hoe je die kan aanwenden bij de ondersteuning van zowel leerlingen als leerkrachten.

2. Communicatie

Zelfinzicht

In het gesprek met anderen heb je altijd jezelf bij. Maar wie ben je in interactie met anderen? Waar liggen je kwaliteiten, hoe ervaar je jouw ontwikkeldoel(en)? We verkennen enkele modellen om meer grip te krijgen op de ruis in je eigen gespreksstijl. Oefenmomenten helpen je bewust worden hoe je die ruis kan voorkomen. Tegelijk leggen ze de basis voor het ‘voelen’ wanneer je grens overschreden wordt. Het blijven bewaken van die grens, is een oefening voor thuis.

Luisteren

We starten vanuit zelfreflectie: welke luisterhouding neem ik aan? We toetsen deze luisterhouding aan de basisprincipes van verbindende communicatie. De focus wordt gelegd op ‘leeg luisteren’ en het onderzoeken van de denkfouten die dit kunnen verhinderen. Doorheen casussen en praktijkvoorbeelden leren we van elkaar hoe je nog beter kan luisteren. Een thuisopdracht reikt de hand naar zelfobservatie in de concrete werkomgeving.

3. Werkkaders en juridisch kader

Om op een professionele manier aan de slag te kunnen gaan op school, heeft de leerlingenbegeleider de juiste kaders nodig waarbinnen hij kan werken. Op deze lesdag bekijken we samen hoever de leerlingenbegeleider en zijn school staan in het hanteren van:

• de werkkaders van leerlingenbegeleiding: handelingsgericht werken, het zorgcontinuüm, UDL, de PDCA-cirkel …
• de juridische context van leerlingenbegeleiding: het rechtsdecreet minderjarigen, het begeleidingsdecreet, de vertrouwenspositie …

Op deze dag bestuderen we ook:

• voorbeelden en modellen voor het opstellen van handelingsgerichte begeleidingsplannen, verslagen, M-verslagen, in kaart brengen van het zorgcontinuüm, in kaart brengen van de specifieke onderwijsbehoefte;
• voorbeelden en modellen voor samenwerking met externe partners van de school: het CLB, het ondersteuningsnetwerk.

Op het einde van deze lesdag blikken we vooruit naar dag 6 en geven we aanzetten om aan de slag te gaan met Het Referentiekader Onderwijskwaliteit en de ontwikkelingsschalen van de Vlaamse Onderwijsinspectie.

4. Het tienerbrein+

We vertrekken op deze lesdag vanuit de inzichten in het tienerbrein die we verworven hebben in dag 1: hoe leren te maken heeft met veranderen, dat het tienerbrein nog niet klaar is en dat tieners met beperkingen kunnen kampen, maar ook heel veel ontwikkelkansen hebben.

Voor ‘het tienerbrein+’ bekijken we de extra uitdagingen waarmee tieners op onze schoolbanken vaak te maken krijgen: specifieke onderwijsbehoeften op het vlak van leren en studeren. Hoe manifesteren deze zich in het tienerbrein en wat betekent dit voor onze onderwijspraktijk? Hoe pakken we onze basiszorg aan als we weten dat we voor een klas staan vol tienerbreinen? Welke leer- en planningsstrategieën zijn effectief voor tienerbreinen met extra uitdagingen? En hoe kan je deze inzichten meenemen voor de ondersteuning van zowel leerlingen als leerkrachten?

5. De toolbox van de leerlingenbegeleider

Voor een optimale leerzorgbegeleiding van een leerling is teamwork een must. Om samen en met steun van collega-leerkrachten de schouders onder een uitbouw van een begeleidingstraject te zetten, vormt een coachende aanpak een meerwaarde. Door het inzetten van coachende vaardigheden, vertrekkende vanuit een coachende grondhouding, ga je voor een waarderende aanpak die collega’s motiveert om samen aan de slag te gaan en de leerling(en) centraal te stellen. Tijdens deze dag gaan we aan de slag met de basis van Inspirerend coachen (Jef Clement, 1947-2018). 

Aan de hand van concrete oefeningen ervaar je meteen het effect van inspirerend coachen. We bekijken de mogelijkheden voor de eigen praktijk, vertrekkende van jouw eigen stijl, aanpak en kwaliteiten als leerzorgbegeleider. Mooi meegenomen, ook voor het begeleiden van leerlingen kan je deze coachende aanpak inzetten.

6. Verankering in het schoolbeleid

Een duurzame inbedding in het bredere schoolbeleid is een must om leerlingenbegeleiding breed en gedragen uit te rollen. Het gaat om een verankering van leerlingenbegeleiding op lange termijn, aansluitend bij en passend binnen een schoolbeleid, met ruimte om bij te sturen al naargelang evoluties, en essentieel: bottom-up gedragen en met concrete toepassing in de klaspraktijk.

Het Referentiekader Onderwijskwaliteit en de ontwikkelingsschalen van de Vlaamse Onderwijsinspectie vormen een basis om in kaart te brengen wat te behouden en te ontwikkelen is op het vlak van een schoolontwikkelingsplan voor leerlingenbegeleiding binnen de eigen schoolcontext.

Aan de hand van een kader voor beleidsvoerend vermogen onderzoeken we op maat hoe je in jouw school kan inzetten op een sterke  en gedragen aanpak op het vlak van leerlingenbegeleiding. We zetten hierbij ook in op het creëren van verschillende vormen van leergemeenschappen en teacher teams.

Om die duurzaamheid maximaal na te streven, is het wenselijk dat een directeur of een lid van het middenkader deelneemt aan deze opleidingsdag.