Focus op Taal II - secundair onderwijs: 'Van taalzwak naar taalrijk: ta(a)lrijke leerlingen ondersteunen bij hun taalontwikkeling' - Ronde 2 (11:00 - 12:00)

Steeds meer wordt de nadruk gelegd op “Taalgericht of Taalontwikkelend vakonderwijs”, waarbij de leraar Nederlands niet meer de enige verantwoordelijke is voor het taalgebruik en de taalontwikkeling van de leerling. Alle leraars moeten bewust met taal bezig zijn met als uiteindelijke doelstelling de brede (functionele) taalvaardigheid van de leerling te verhogen. Voor anderstalige leerlingen worden specifieke begeleidingsmaatregelen aangeboden, maar de toenemende taalproblematiek beperkt zich niet tot die doelgroep.
Via allerhande screeningsinstrumenten, projecten en tools ondersteunen we leraars én zetten we in op het talig prikkelen én meer zelfredzaam maken van onze leerlingen. Taalontwikkeling wordt zo een gedeelde verantwoordelijkheid. Ik leg jullie heel graag uit hoe ons talenbeleid gegroeid is en toon jullie concrete voorbeelden van hoe wij er op onze school mee aan de slag gaan (bv. taalparameters tijdens klassenraden, project schrijfschriftjes, begeleidingsplannen ex-OKAN-leerlingen).

Kristien De Laet begon 25 jaar geleden als leraar Nederlands-Engels in het O.L.V. van de Ham-instituut in Mechelen en heeft intussen 15 jaar ervaring als GOK-coördinator, coördinator Talenbeleid en begeleider van ex-OKAN-leerlingen in COLOMAplus Mechelen. Zij  werkte ook mee aan het boek 'Flexibele leerwegen voor meertalige nieuwkomers' (Uitgeverij Lannoo).

Wijze lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek van Tim Surma en co. is een onderwijspublicatie die de laatste jaren op bijzonder veel terechte aandacht en appreciatie kon rekenen. Wanneer ik met beginnende en ervaren leerkrachten in gesprek ga, ligt het boek dikwijls naast mij of zit het tenminste klaar in mijn rugzak. De gesprekken die wij dan voeren vertrekken altijd van de lespraktijk Nederlands in een bepaalde klas. Het boek helpt ons tot op bepaalde hoogte verder, we missen echter geregeld een expliciete link met de vakdidactiek Nederlands. In deze workshop verbind ik de lessen uit het boek van Tim Surma met de schrijfvaardigheidsdidactiek aan de hand van voorbeelden en lesideeën.

Peter Van Damme was 28 jaar leerkracht Nederlands aan het VTI in Lokeren, hij is vakbegeleider bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen en praktijklector vakdidactiek Nederlands in de educatieve master talen aan de KULeuven.

Je ziet hen zo voor je: de leerlingen die met de beste wil van de wereld niet weten hoe ze aan de opdracht kunnen beginnen, naast klasgenoten die er op een-twee-drie mee weg zijn. De taalkloof tussen wie kan en wie niet lijkt onoverbrugbaar, maar... dat is buiten de leerkracht gerekend. Met een waaier aan scaffolding tips en tricks, de ene leerling heeft er wat meer nodig dan de andere, worden zelfs de meest uitdagende opdrachten haalbaar(der). Na deze sessie vol praktijkvoorbeelden hanteer jij ongetwijfeld ook scaffolding als vuistregel in je lespraktijk. 

Nele Kempenaers is leerkracht Engels in de derde graad aso-tso-bso in het Sint-Jozefinstituut in Kontich en praktijkassistent Engels in de EduMa (Universiteit Antwerpen).

De diversiteit binnen onze samenleving weerspiegelt zich ook binnen het (secundair) onderwijs: leerlingen met uiteenlopende sociaal-culturele achtergronden en referentiekaders worden samen uitgedaagd in hun leerproces. Naast andere uitdagingen, blijft het voor leerkrachten vaak een zoektocht hoe ze de (school)taalvaardigheid van deze diverse groep van leerlingen kunnen versterken.
We belichten waarom de verwerving van bepaalde (Nederlandse) taalaspecten ook op deze leeftijd moeilijk blijft. Hoe pak je dit aan in de klascontext met het oog op maximale taal(leer)kansen voor Nederlandsetaalleerders, en bij uitbreiding voor álle leerlingen met nood aan taalsteun.   

Dr. Kirsten Schraeyen is docent en onderzoeker aan de opleiding Logopedie en Audiologie Thomas More, verbonden aan de onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek KU Leuven, expert meertalige mondelinge/schriftelijke taalontwikkeling en -stoornissen en co-auteur ‘Taal in de Klas’.

'Vakantie geboekt?', 'The masked reader', 'Winteruur', 'Poëzieradio' en 'Boe(n)k erop!' (de boekenbeurs) zijn een handvol initiatieven uit Virgo's leesjaar. In 2021-2022 hadden we namelijk één duidelijke missie: de leesmotivatie bij onze leerlingen aanwakkeren en lezen zichtbaar maken op school. 'Virgo leest!' was geboren. Maar welke plaats krijgen taalzwakke leerlingen in dat leesbeleid? Op welke manier bieden we taalsteun? En kan taalscreening zoals 'Diataal' ons hierbij helpen? Kom zeker luisteren voor wat handige tips uit de schoolpraktijk! 

Brenda Vandersteen is leerkracht Nederlands in het vijfde middelbaar op Virgo Secundair Londerzeel. Daarnaast is zij ook de talenbeleidscoördinator en lid van het GOK-team.

Als vervolgschoolcoaches hebben we de taak om leerkrachten te ondersteunen in het lesgeven aan ex-OKAN'ers. Veel tips die we geven vertrekken vanuit het taalontwikkelend lesgeven en bevorderen de taalontwikkeling van àlle leerlingen in de klas. We deden een bevraging naar de noden bij leerkrachten en verzamelden goede (taal)praktijken binnen onze school. Met een interactieve workshop rond taalontwikkelend lesgeven willen we leerkrachten inspireren door ze de principes uit te leggen, tips te geven en goede praktijken te delen. Onze jaarlijkse taalacties en onze '10 speerpunten taal' maken het Talenbeleid concreet, alsook de klemtoon op meertaligheid. 

Barbara Gabriëls en Ruben Feys (OKAN vervolgschoolcoaches Tectura Groenkouter; ondersteunen schoolteams en leerkrachten in het lesgeven aan ex-OKAN'ers) en Gwen Engels (Taalcoach Tectura Groenkouter, ondersteunt ex-OKAN'ers en hun leerkrachten op vlak van taal).