Focus op Taal II - secundair onderwijs: 'Van taalzwak naar taalrijk: ta(a)lrijke leerlingen ondersteunen bij hun taalontwikkeling' - Ronde 3 (13:00 - 14:00)

Leerlingen laten leren in een virtuele wereld waarbij ze werken aan de basisgeletterdheid binnen het Nederlands. Ze werken individueel aan oefeningen, maar kunnen in de virtuele wereld als team bepaalde battles spelen waarbij ze punten winnen of verliezen. Zij kunnen elkaar ook belonen alsook de gamemaster(leerkracht) kan hen belonen. Leerlingen wanen zich in een spel, maar zijn volop aan het leren en oefenen. 

Lise Nissen is sinds 4 jaar leerkracht Nederlands en economie op het stedelijk lyceum Pestalozzi en verantwoordelijke voor de ondersteuning van de talige coachklas.

Ondanks begrijpend lezen een essentiële vaardigheid is binnen onze huidige maatschappij, worstelen veel leerlingen met deze vaardigheid én daalt hun leesmotivatie doorheen hun schoolloopbaan. Hoe kunnen we daar als leraar nu op inspelen? Tijdens deze sessie worden effectieve begrijpende leesdidactieken zowel theoretisch als praktijkgericht toegelicht.

Rielke Bogaert werkt sinds 2018 aan een doctoraatsstudie omtrent begrijpend lezen aan het einde van het basisonderwijs, met Hilde Van Keer en Emmelien Merchie als (co-)promotor (vakgroep onderwijskunde, universiteit Gent). Kim Van Ammel rondde in 2021 haar doctoraat af omtrent begrijpend lezen in het secundair onderwijs, met Hilde Van Keer en Koen Aesaert als (co-)promotor (vakgroep onderwijskunde, Universiteit Gent).

Audio en video kunnen in de klas ingezet worden om taalarme leerlingen te ondersteunen. Op Het Archief voor Onderwijs vind je ta(a)lrijke fragmenten om in de klas mee aan de slag te gaan. In deze sessie zie je hoe je het perfecte fragment voor je les vindt, hoe je je leerlingen secundair aan het werk kan zetten op de website, en bekijken we aan de hand van concrete fragmenten hoe we audio en video kunnen gebruiken om taalzwakke leerlingen te ondersteunen, én uit te dagen.

Charlotte Matthys gaf jaren Nederlands en Engels in de derde graad secundair, aan een divers groepje TSO-leerlingen. Nu verzorgt ze als gedetacheerd leerkracht het vormingsaanbod van Het Archief voor Onderwijs.

Leerkrachten bieden hun leerlingen op verschillende manieren ondersteuning bij hun taalontwikkeling. Soms gebeurt dat op eigen initiatief, soms op initiatief van het GOK-team of de directie, en nog soms omdat de onderwijsinspectie het graag ziet gebeuren. Wanneer die initiatieven over leerkrachten, leerjaren en vakken heen strategisch en preventief zijn ingebed in de werking van de school, spreekt men van een taalbeleid. Maar zo’n taalbeleid implementeren is gemakkelijker gezegd dan gedaan. In deze sessie bestuderen we hoe een taalbeleid de initiatieven van individuele leerkrachten kan versterken. Aan de hand van recente onderzoeksinzichten en praktijkvoorbeelden bekijken we waarom taalbeleid soms moeizaam verloopt, en welke strategieën kunnen helpen om op de uitdagingen in te spelen.

Marieke Vanbuel werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de UGent rond thema’s over taalbeleid, taalonderwijseffectiviteit en tweedetaalverwerving.

Wijze lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek van Tim Surma en co. is een onderwijspublicatie die de laatste jaren op bijzonder veel terechte aandacht en appreciatie kon rekenen. Wanneer ik met beginnende en ervaren leerkrachten in gesprek ga, ligt het boek dikwijls naast mij of zit het tenminste klaar in mijn rugzak. De gesprekken die wij dan voeren vertrekken altijd van de lespraktijk Nederlands in een bepaalde klas. Het boek helpt ons tot op bepaalde hoogte verder, we missen echter geregeld een expliciete link met de vakdidactiek Nederlands. In deze workshop verbind ik de lessen uit het boek van Tim Surma met de schrijfvaardigheidsdidactiek aan de hand van voorbeelden en lesideeën.

Peter Van Damme was 28 jaar leerkracht Nederlands aan het VTI in Lokeren, hij is vakbegeleider bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen en praktijklector vakdidactiek Nederlands in de educatieve master talen aan de KULeuven.

Je krijgt een overzicht van enkele digitale tools, websites en toepassingen die je werk met taalzwakke leerlingen of anderstalige nieuwkomers kunnen versterken. Wat komt er aan bod? We bekijken in MS Word de dicteerfunctie en de insluitende lezer. In PowerPoint en Teams presenteren we met live-ondertiteling. We leren werken met Quizlet en Classroomscreen. Vertalen van brieven doen we met DeepL en Google Translate.  

Na 25 jaar onderwijspraktijk voor anderstalige nieuwkomers geeft Quinten Noppen nu advies aan scholen met ex-okanners en taalzwakke leerlingen.