Focus op Taal II - secundair onderwijs: 'Van taalzwak naar taalrijk: ta(a)lrijke leerlingen ondersteunen bij hun taalontwikkeling' - Ronde 4 (14:10 - 15:10)

Taal is voor veel leerlingen van de A-finaliteit een struikelblok. Leraren krijgen hiervoor de laatste jaren allerlei didactische kaders en modellen voorgeschoteld. Hoe gebruik je deze tools concreet in je klaspraktijk? En hoe ga je aan de slag met taal bij leren in samenhang? Tijdens deze sessie verkennen we de kaders aan de hand van enkele voorbeelden die we bekijken door een didactische bril.

Maarten De Beucker is leerkracht PAV aan het Scheppersinstituut Deurne & Antwerpen, lerarenopleider PAV aan de Universiteit Antwerpen en pedagogisch begeleider PAV/MAVO, Mens & Samenleving en klasmanagement bij CEBECO.

‘Komt de boodschap over?’ - daar gaat het om in communicatie. De inhoud is bij deze steeds belangrijker dan de (correcte) vorm. In deze workshop deel ik concrete technieken en praktische tips om cursisten ZELFREDZAAM te maken in het uiten van hun boodschap, zowel in de klas als daarbuiten. Ze leren hun persoonlijke taallacunes compenseren met spreekstrategieën. Zo durven ze spreken met meer plezier en zelfvertrouwen. 

Lieve Vanachter is een ervaren NT2-docent met een jarenlange voorliefde voor spreekdurf. 

Je krijgt een overzicht van enkele digitale tools, websites en toepassingen die je werk met taalzwakke leerlingen of anderstalige nieuwkomers kunnen versterken. Wat komt er aan bod? We bekijken in MS Word de dicteerfunctie en de insluitende lezer. In PowerPoint en Teams presenteren we met live-ondertiteling. We leren werken met Quizlet en Classroomscreen. Vertalen van brieven doen we met DeepL en Google Translate.  

Na 25 jaar onderwijspraktijk voor anderstalige nieuwkomers geeft Quinten Noppen nu advies aan scholen met ex-okanners en taalzwakke leerlingen. 

Taaltechnologie biedt heel wat potentieel om een educatieve bijdrage te leveren in het secundair onderwijs. Deze sessie zal een overzicht bieden van mogelijke applicaties, zoals software voor het automatisch samenvatten en versimpelen van complexe teksten, het automatisch genereren van relevante testvragen voor vakinhoud, en chatbots die feedback bieden tijdens het leerproces.

Dr. Pieter Fivez behaalde een doctoraat in de taalkunde aan de Universiteit Antwerpen met onderzoek dat zich toespitst op artificiële intelligentie voor betekenisrepresentaties van biomedische tekst. Hij werkt momenteel als postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, waar hij het Antwerp Text Mining Centre (TEXTUA) coördineert.

Steeds meer wordt de nadruk gelegd op “Taalgericht of Taalontwikkelend vakonderwijs”, waarbij de leraar Nederlands niet meer de enige verantwoordelijke is voor het taalgebruik en de taalontwikkeling van de leerling. Alle leraars moeten bewust met taal bezig zijn met als uiteindelijke doelstelling de brede (functionele) taalvaardigheid van de leerling te verhogen. Voor anderstalige leerlingen worden specifieke begeleidingsmaatregelen aangeboden, maar de toenemende taalproblematiek beperkt zich niet tot die doelgroep.
Via allerhande screeningsinstrumenten, projecten en tools ondersteunen we leraars én zetten we in op het talig prikkelen én meer zelfredzaam maken van onze leerlingen. Taalontwikkeling wordt zo een gedeelde verantwoordelijkheid. Ik leg jullie heel graag uit hoe ons talenbeleid gegroeid is en toon jullie concrete voorbeelden van hoe wij er op onze school mee aan de slag gaan (bv. taalparameters tijdens klassenraden, project schrijfschriftjes, begeleidingsplannen ex-OKAN-leerlingen).

Kristien De Laet begon 25 jaar geleden als leraar Nederlands-Engels in het O.L.V. van de Ham-instituut in Mechelen en heeft intussen 15 jaar ervaring als GOK-coördinator, coördinator Talenbeleid en begeleider van ex-OKAN-leerlingen in COLOMAplus Mechelen. Zij  werkte ook mee aan het boek 'Flexibele leerwegen voor meertalige nieuwkomers' (Uitgeverij Lannoo).

Ondanks begrijpend lezen een essentiële vaardigheid is binnen onze huidige maatschappij, worstelen veel leerlingen met deze vaardigheid én daalt hun leesmotivatie doorheen hun schoolloopbaan. Hoe kunnen we daar als leraar nu op inspelen? Tijdens deze sessie worden effectieve begrijpende leesdidactieken zowel theoretisch als praktijkgericht toegelicht.

Rielke Bogaert werkt sinds 2018 aan een doctoraatsstudie omtrent begrijpend lezen aan het einde van het basisonderwijs, met Hilde Van Keer en Emmelien Merchie als (co-)promotor (vakgroep onderwijskunde, universiteit Gent). Kim Van Ammel rondde in 2021 haar doctoraat af omtrent begrijpend lezen in het secundair onderwijs, met Hilde Van Keer en Koen Aesaert als (co-)promotor (vakgroep onderwijskunde, Universiteit Gent).