Dag van de leerzorg in het s.o. - Workshops reeks 2 (13:00 - 14:20)

Wat is de huidige onderwijspositie van jongeren uit kansengroepen? En nog méér belangrijk: hoe kan je deze kwetsbare groep meekrijgen in het Vlaams onderwijs zodat ze een kwalificatie kunnen krijgen.

Dé handleiding om een kind met dyscalculie te ondersteunen bestaat niet, daarvoor zijn zowel de kinderen als de verschijningsvormen van dyscalculie te divers. Maar, hoe meer begrip we als begeleiders voor deze moeilijkheden hebben, hoe meer ballast we van hun schouders kunnen wegnemen.

Deze workshop gaat maar beperkt over de theorie en al helemaal niet over de therapie, wel over hoe het voelt om dyscalculie te hebben, welke ondersteuning u kan bieden en welke impact deze problematiek op de ontwikkeling van de jongere heeft. Al reageert ook hier ieder individueel kind anders op.

Deze lezing gaat over het grote belang van de benadering door de (vak)docent/leraar, omdat eventuele gedragsproblemen niet een vast gegeven zijn en de ernst ervan afhankelijk is van de relatie, situatie en de context. Met andere woorden, die gedragsproblemen zijn altijd relatief en niet absoluut, ook al zijn ze eventueel deels stoornis gerelateerd.

Wij kunnen er als docenten via onze opstelling en houding veel aan doen of en hoe die gedragsproblemen zich manifesteren. Hierbij komt het grote belang naar voren van de relatie, het creëren van een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid, het belang van het vergroten en uitbreiden van de autonomie en competentiegevoelens van de leerling.

Een ander belangrijke element is het oplossingsgericht bezig zijn: jongeren ‘eigenaren’ maken van hun problemen, hen stimuleren na te denken hoe zij het best geholpen kunnen worden,  om zo zelf met oplossingen te komen. Zo kunnen we, aansluitend bij hun eigen positieve krachten en talenten, nadrukkelijk hun eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid versterken.

Wij zijn zélf het belangrijkste instrument in de begeleiding van de leerlingen en hebben vaak veel meer invloed dan mensen geneigd zijn te denken, zelfs al heeft de leerling een stoornis als bv ADHD, ASS, ODD of CD. Dit alles houdt concreet in dat je als opvoeder  bereid moet zijn om áchter het gedrag van de leerling te willen kijken en niet alleen op de lastige ‘vormfouten’ - waarin de jongere vaak  zijn gedrag giet - te reageren. Belangrijk is dus om zo meer te zoeken naar de ondersteuningsbehoefte van de leerling en je te richten op ‘wat heeft deze leerling nodig?’ i.p.v. ‘wat heeft de leerling?’ Dit past binnen de opvattingen van het bieden van Passend Onderwijs (van Stoornis naar Steun).

Je gaat best bewust op zoek naar positieve kanten, talenten, die de leerling altijd heeft. Hierdoor kun je veel problemen voorkomen en als ze zich toch voordoen, kun je zorgen dat ze niet groot hoeven te worden, dat de problemen ‘hapbaarder’ worden en ons niet boven het hoofd groeien. Hierbij leg ik een link met de Positive Behavior Support (PBS) methode voor gedragsverbetering.

Zowel in deze lezing als die van sessie 3.3 komen een aantal elementen van het Handelingsgericht Werken (HGW) naar voren, zoals het belang om de leerling en de ouders sterk te betrekken in de analyse van de problemen, zeker ook in het zoeken naar oplossingen naar wat wél werkt voor deze leerling (en wat niet). Dus veel meer dan vroeger praten mét de leerling (en ouders) ipv over hem, en zoeken naar oplossingen ipv lang stil te blijven staan bij wat voor etiket, label we op de jongeren en zijn probleem zouden kunnen plakken.

Tijdens deze werksessie wordt dieper ingegaan op kwesties die tijdens de keynote aan de orde zijn geweest. Aan de hand van casuïstiek wordt met elkaar van gedachten gewisseld over mogelijke en wenselijke interventies of adequate begeleiding. Tevens wordt aandacht besteed aan de vraag: welke vraag moet er eigenlijk gesteld worden binnen de school? Moeten we iets met de leerling, leerkrachten? Moeten we als school iets aanpakken?

Tijdens deze werksessie is het vooral de bedoeling met elkaar ervaringen uit te wisselen en met elkaar in gesprek te gaan met als kernvraag: hoe kunnen we complex gedrag effectief begeleiden binnen de school?

In deze hyper-interactieve workshop reizen we samen door het kleurrijke landschap van lesmaterialen, methodieken en didactiek voor cognitief begaafde leerlingen. Verbreden, verrijken, verdiepen, versnellen, groeperen, individualiseren, digitaliseren, etc. Op het einde van deze workshop zit je hoofd vol met concrete ideeën die je de volgende dag al in je school kan uitproberen.

GO! Atheneum Schoten-Schilde is een school met een 900-tal leerlingen, verspreid over A-stroom, B-stroom, ASO, TSO en BSO. De leerlingenpopulatie vertoont een grote diversiteit, zowel op het vlak van sociaaleconomische en talige achtergronden, als op het vlak van leerontwikkeling en gedrag.

Deze grote diversiteit buigt de school om tot een kans om de traditionele structuren en manieren van lesgeven tegen het licht te houden en waar nodig te hervormen. Via verschillende initiatieven wordt sterk ingezet op de brede basiszorg. Zo investeert de school in de vorming van haar leerkrachten in binnenklasdifferentiatie en taalontwikkelend lesgeven. Daarnaast bieden frequente overlegmomenten tussen de leerkrachten van een klas ruimte om leerzorg, attitude, socio-emotioneel welzijn en onderwijsloopbaanbegeleiding van de leerlingen kort op te volgen. Een individueel handelingsplan, waarin het profiel en de onderwijsbehoeften van de leerling in kaart worden gebracht, vormt daarbij de leidraad. Leerkrachten versterken elkaar via o.a. overleg, co-teaching en collegiale visitatie.

Mensen met autisme nemen de wereld op een andere manier waar.  Zelf beschrijven ze hun autisme vaak als : anders horen, zien, voelen, ruiken, …  Welke gevolgen heeft deze andere waarneming op hun leren en leven in de klas ?  Ook de andere manier van denken van jongeren  met autisme heeft gevolgen voor hun leren. Aan de hand van concrete voorbeelden wordt duidelijk welke moeilijkheden jongeren met ASS in onze klassen ervaren.  Concrete tips helpen je op weg om jouw klas of school autisme – vriendelijker te maken.

Zo kom je te weten waarom een bepaalde jongen met autisme in de winter minder goed kan opletten.  En waarom een andere jongen heel ‘lichtgeraakt’ reageert als iemand hem per ongeluk op zijn teen trapt.  De link wordt gelegd naar het gedrag van mensen met autisme, dat soms moeilijk te begrijpen lijkt. 

Dit is een praktische vorming, met duidelijke linken naar je eigen praktijk.

In scholen gonst het van activiteiten die het leren van leerlingen bevorderen. De lijst is vaak indrukwekkend en vergt veel tijd en energie van diegenen die deze acties uitvoeren en coördineren. Echter, de vele bomen (acties) zorgen er soms voor dat men het bos (Leerzorgbeleid) niet meer ziet. In deze interactieve workshop worden handvatten aangereikt om ‘het bos’ (terug) te zien.

We staan eerst even stil bij het concept ‘Beleid voeren’ zodat we hiermee concreet aan de slag kunnen gaan binnen het domein leerzorg. Wat is leerzorg? Hoe voer je een leerzorgbeleid? Hoe zet je een zorgvisie om in de praktijk of doe je het liever andersom?

Aan de hand van de leeracties die de deelnemers aanbrengen staat we stil bij de centrale vraag: “Wie doet Wat, Wanneer en Waarom gebeurt dit zo?”. Op die manier wordt een ordeningskader opgebouwd waarmee de deelnemers binnen de school hun leerzorgbeleid kunnen opzetten, aftoetsen en schooleigen maken.