Een taal- en kennisrijke omgeving helpt leerlingen om hun woordenschat op te bouwen, maar dat gaat niet vanzelf. Zeker voor leerlingen die taalondersteuning nodig hebben, is het belangrijk om woorden ook expliciet toe te lichten, te laten ervaren, te gebruiken en verder in te oefenen. Door uitdagende woorden aan te bieden in een betekenisvolle context die meerdere weken centraal staat, komen de woorden vaker terug én kunnen ze gebruikt worden op verschillende manieren. Zo zijn er meer kansen voor herhaling en verdieping van de woorden.
Meer weten?
Artikel Woorden als DNA van taal - Astrid Geudens en Kirsten Schraeyen (2023)2
Praktijkgids Taal in de kleuterklas - Woordenschatontwikkeling p. 13-258
Webinar Hoe kan je aan de hand van krachtig voorbereidend taal- en leesonderwijs slaagkansen in het onderwijs verhogen? - Astrid Geudens - Thomas More
Hieronder vind je een aantal kennisclips van ELODIE (Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren). Om deze te kunnen zien, registreer je je eenmalig via https://thomasmore.be/nl/elodie. Eens je toegang hebt tot het platform, kan je de links hieronder aanklikken.
Fiche Waarom is morfologisch bewustzijn belangrijk - Les in lezen3
Inspiratie?
Praktijkvoorbeeld Taal en denken - Paruckschool, Brussel - Inspirerend kleuteronderwijs8:
Let op:
- Werk niet met losse woorden maar start vanuit een betekenisvolle context die je gedurende meerdere weken uitwerkt.
- Selecteer doelwoorden vóóraf vanuit die betekenisvolle context zodat je activiteiten kan inplannen. Ga voor uitdagende en relevante schooltaal die voor de meeste kinderen nog onbekend zijn.
- Wacht niet met een expliciet aanbod van uitdagende woorden, ook al zijn er nog uitdagingen op het vlak van basiswoorden.
- Besef dat kinderen nieuwe woorden niet zomaar eigen maken. Herhaling is belangrijk. Elke keer dat een doelwoord in een andere context of activiteit opnieuw aan bod komt, wordt het woordnetwerk rijker.
Bronnen
1 Geudens, A., Schraeyen, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2021). Bouwstenen voor effectieve taaltrajecten. Praktijkgids voor taalondersteuning in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via www.uantwerpen.be/nl/projecten/taaltrajecten/praktijkgids/
2 Geudens Astrid, S. K. (2023). Woorden als DNA van taal. HJK.
3Tiebout, K., Verachtert, P., Geudens, A., Schraeyen, K., Bellens, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2023). Les in lezen. Inspiratiegids voor effectief leesonderwijs in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/les-in-lezen/fiches/
4 Geudens, A., Schraeyen, K., Algoet, M., Taelman, H., Gheeraert, E., Lannoy, C., Ferbuyt, N., Verachtert, P., Vanhees, C., Bultheel, M., Van Ascche, J., Merchie, E., & Van Keer, H. (2023). Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren. Kennisclips.
Te raadplegen via https://thomasmore.be/nl/elodie/
5 Noé, M., Van Kerckhove, E., Leysen, H., Simons, J, & Geudens, A. (2021). Fit voor lezen. Infofiches en infofilmpjes voor ouders. Thomas More
Te raadplegen via https://fit-voor-lezen.thomasmore.be/infofiches/
6 Leerpunt (2021). Toolkit Mondelinge taalvaardigheid.
Te raadplegen via https://leerpunt.be/toolkit/toolkit-leren-lesgeven/mondelinge-taalvaardigheid
7 Vries, I.D. (sd). Begrijpend luisteren: vragen stellen. Enschede: Pica
Te raadplegen via www.begrijpendluisterenvoorkleuters.nl
8Taelman, H., Sierens, S., Spilt, J. Vanblaere, B., Van Keer, H., & Verachtert, P. (2024). Taal in de kleuterklas: Aanbevelingen uit onderzoek naar kwaliteitsvol en inspirerend kleuteronderwijs. Odisee, Arteveldehogeschool, Thomas More, KU Leuven, UGent.
Te raadplegen via https://inspirerendkleuteronderwijs.be