Niet alle kinderen komen vanzelf aan het woord tijdens spontane gesprekken in de klas. Sommige leerlingen blijven op de achtergrond, krijgen zelf te weinig kansen om tot spreken te komen of pikken te weinig op van het aanbod. Om hen beter te ondersteunen, is het belangrijk om naast spontane gesprekken óók bewust een variatie aan rijke gesprekken te plannen.
De manier waarop je als leerkracht deze gesprekken begeleidt, speelt een grote rol. Denktijd geven, het opbouwen van vragen, zijn voorbeelden van ondersteuning om leerlingen optimale kansen te geven. Samen nadenken over prikkelende onderwerpen en problemen daagt het denken van leerlingen uit en lokt zo ook taal uit. Een taal- en kennisrijke omgeving biedt daarbij volop kansen voor interactie, zowel tussen jou en de leerlingen als tussen leerlingen onderling.
Meer weten?
Praktijkgids Taal in de kleuterklas - Rijke interactie p. 25-378
Toolkit Mondelinge taalvaardigheid - Leerpunt6
Kennisclip Rijke gesprekken - Taal+
Kennisclip Interactie en taaldenken - ELODIE Module 3-44 - Dit is een kennisclip van ELODIE (Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren). Om deze te kunnen zien, registreer je je eenmalig via https://thomasmore.be/nl/elodie. Eens je toegang hebt tot het platform, kan je de link aanklikken.
Infofilmpje voor ouders Mondelinge taal - Fit voor lezen5
Infofiche voor ouders Mondelinge taal - Fit voor lezen5
Inspiratie?
Filmpje Werken aan taal met kleuters - Juf Jelke - uit Klasse
Vragenkaart Begrijpend luisteren - Inge de Vries - Begrijpend luisteren voor kleuters7
Website Maximaal Megataal - Odisee
Website Voorbeelden taaldenkgesprekken - Tammes & Taal
Let op:
- Stel open denkvragen ook al kunnen leerlingen deze niet meteen beantwoorden. Ondersteun vervolgens bijvoorbeeld met een vragentrap waarbij je eerst doe-vragen, gesloten vragen stelt om zo op te bouwen naar open vragen en de uiteindelijke denkvraag.
- Schenk ook expliciet aandacht aan gespreksregels. Impulscontrole en beleefdheidsregels zijn niet voor alle leerlingen evident.
- Besef dat leerlingen kennis moeten hebben om actief deel te kunnen nemen aan een gesprek. Werk dus steeds vanuit een kennisrijke betekenisvolle context en bouw voorkennis op.
Bronnen
1 Geudens, A., Schraeyen, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2021). Bouwstenen voor effectieve taaltrajecten. Praktijkgids voor taalondersteuning in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via www.uantwerpen.be/nl/projecten/taaltrajecten/praktijkgids/
2 Geudens Astrid, S. K. (2023). Woorden als DNA van taal. HJK.
3Tiebout, K., Verachtert, P., Geudens, A., Schraeyen, K., Bellens, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2023). Les in lezen. Inspiratiegids voor effectief leesonderwijs in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/les-in-lezen/fiches/
4 Geudens, A., Schraeyen, K., Algoet, M., Taelman, H., Gheeraert, E., Lannoy, C., Ferbuyt, N., Verachtert, P., Vanhees, C., Bultheel, M., Van Ascche, J., Merchie, E., & Van Keer, H. (2023). Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren. Kennisclips.
Te raadplegen via https://thomasmore.be/nl/elodie/
5 Noé, M., Van Kerckhove, E., Leysen, H., Simons, J, & Geudens, A. (2021). Fit voor lezen. Infofiches en infofilmpjes voor ouders. Thomas More
Te raadplegen via https://fit-voor-lezen.thomasmore.be/infofiches/
6 Leerpunt (2021). Toolkit Mondelinge taalvaardigheid.
Te raadplegen via https://leerpunt.be/toolkit/toolkit-leren-lesgeven/mondelinge-taalvaardigheid
7 Vries, I.D. (sd). Begrijpend luisteren: vragen stellen. Enschede: Pica
Te raadplegen via www.begrijpendluisterenvoorkleuters.nl
8Taelman, H., Sierens, S., Spilt, J. Vanblaere, B., Van Keer, H., & Verachtert, P. (2024). Taal in de kleuterklas: Aanbevelingen uit onderzoek naar kwaliteitsvol en inspirerend kleuteronderwijs. Odisee, Arteveldehogeschool, Thomas More, KU Leuven, UGent.
Te raadplegen via https://www.inspirerendkleuteronderwijs.be