Het observeren en opvolgen van de taalontwikkeling is essentieel om een goed beeld te krijgen van de vooruitgang van je leerlingen. Zorg ervoor dat je je aanbod intensiveert waar nodig, zodat alle kinderen optimaal de kans krijgen om hun mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid te versterken. Het meerlagig ondersteuningsmodel (Bouwsteen 2) biedt hiervoor een kader.
Meer weten?
Kennisclip Observeren en evalueren: interactiekwaliteit en taaldenken - ELODIE Module 2.54 - Dit is een kennisclip van ELODIE (Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren). Om deze te kunnen zien, registreer je je eenmalig via https://thomasmore.be/nl/elodie. Eens je toegang hebt tot het platform, kan je de link aanklikken.
Checklist Latere leesproblemen - Fit voor lezen5
Inspiratie?
Praktijkvoorbeeld Doelenkader kijkwijzer - GO! BS Parkschool Ieperman Wilrijk
Praktijkvoorbeeld Kijkwijzer groeilijn taal - GO! BS Parkschool Ieperman Wilrijk
Let op
- Zet niet alleen in op toetsen maar volg leerlingen ook tijdens de lessen zodat je zicht hebt op hun leerproces (formatief evalueren).
- Bespreek concreet met leerlingen waar ze staan en wat nodig is om een volgende stap te zetten (feedup - feedforward).
- Houd je verwachtingen hoog, ook bij leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Anders krijgen ze minder uitdagend onderwijs, en raken zo steeds verder achterop. Niet alle leerlingen zullen de minimumdoelen behalen, maar je streeft er samen naar het maximale te bereiken.
- Analyseer wat nodig is als doelen niet gehaald worden. Laten veel leerlingen hiaten zien? Overweeg dan je aanpak bij te sturen. Was je instructie helder genoeg? Heb je misschien te veel zelfstandigheid verwacht? Geef duidelijke voorbeelden, herhaal instructies en bied extra ondersteuning waar nodig. Soms vraagt dit om een gerichte aanpak op laag 3 naast laag 1 en 2 waarop je inzet op specifieke hiaten om de minimumdoelen te bereiken.
- Richt je bij de evaluatie op wat je expliciet hebt aangebracht. Bij woordenschat, bijvoorbeeld focus je op die woorden die in woordenschatlessen en andere activiteiten expliciet aan bod zijn gekomen en ingeoefend.
Bronnen
1 Geudens, A., Schraeyen, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2021). Bouwstenen voor effectieve taaltrajecten. Praktijkgids voor taalondersteuning in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via www.uantwerpen.be/nl/projecten/taaltrajecten/praktijkgids/
2 Geudens Astrid, S. K. (2023). Woorden als DNA van taal. HJK.
3Tiebout, K., Verachtert, P., Geudens, A., Schraeyen, K., Bellens, K., Taelman, H., Trioen, M., Casteleyn, J., Simons, M., & Smits, T.F.H. (2023). Les in lezen. Inspiratiegids voor effectief leesonderwijs in het kleuter-, lager en secundair onderwijs. Antwerpen: Universiteit Antwerpen
Te raadplegen via https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/les-in-lezen/fiches/
4 Geudens, A., Schraeyen, K., Algoet, M., Taelman, H., Gheeraert, E., Lannoy, C., Ferbuyt, N., Verachtert, P., Vanhees, C., Bultheel, M., Van Ascche, J., Merchie, E., & Van Keer, H. (2023). Effectief LeesOnderwijs Doet Iedereen Excelleren. Kennisclips.
Te raadplegen via https://thomasmore.be/nl/elodie/
5 Noé, M., Van Kerckhove, E., Leysen, H., Simons, J, & Geudens, A. (2021). Fit voor lezen. Infofiches en infofilmpjes voor ouders. Thomas More
Te raadplegen via https://fit-voor-lezen.thomasmore.be/infofiches/
6 Leerpunt (2021). Toolkit Mondelinge taalvaardigheid.
Te raadplegen via https://leerpunt.be/toolkit/toolkit-leren-lesgeven/mondelinge-taalvaardigheid
7 Vries, I.D. (sd). Begrijpend luisteren: vragen stellen. Enschede: Pica
Te raadplegen via www.begrijpendluisterenvoorkleuters.nl
8Taelman, H., Sierens, S., Spilt, J. Vanblaere, B., Van Keer, H., & Verachtert, P. (2024). Taal in de kleuterklas: Aanbevelingen uit onderzoek naar kwaliteitsvol en inspirerend kleuteronderwijs. Odisee, Arteveldehogeschool, Thomas More, KU Leuven, UGent.
Te raadplegen via https://www.inspirerendkleuteronderwijs.be