Formatief handelen: evalueren als start- en eindpunt van de onderwijspraktijk op jouw school

Evalueren blijft wellicht één van de meest complexe thema’s in onderwijs. Omdat het leren van leerlingen het ultieme doel is van elke onderwijspraktijk, is net het oordelen over de leervorderingen en leerprestaties van leerlingen geen sinecure. Evaluatie als begin- en eindpunt opnemen in het didactisch proces van waaruit je je onderwijsactiviteiten om het leren van leerlingen te stimuleren en te ondersteunen opzet, vormt de essentie van formatief handelen. Tijdens dit traject kijk je wat inzetten op een formatieve lespraktijk concreet betekent, zowel op klasniveau als op schoolniveau. Je krijgt inzicht in het belang van het verduidelijken en delen van leerdoelen, het zichtbaar maken van leerresultaten, het geven van feedback en het activeren van leerlingen als leerbron voor elkaar en als eigenaar van het eigen leerproces. Voortbouwend op deze inzichten ga je als leraar nadien aan de slag om bestaand materiaal om te zetten in een formatieve lespraktijk. Als leidinggevende onderzoek je de impact die de keuze voor formatief handelen heeft op schoolniveau en maak je de vertaalslag naar de eigen school.

Programma

GEZAMENLIJKE STARTDAGEN (2 dagen) – Leraren en leidinggevenden (4 en 15 maart 2024)

Dezelfde taal spreken en dezelfde invulling geven aan begrippen in het kader van formatief handelen, is van groot belang om binnen jouw klas en school tot een daadwerkelijke verandering te komen.  Leidinggevenden en leraren volgen daarom ook samen deze inleidende dagen. De eerste focus ligt op begripsverheldering met betrekking tot alles wat gelinkt wordt aan evalueren en beoordelen. Daarna zoom je in op de relatie tussen leren, onderwijzen en evalueren. Je bekijkt wat het ontwerpen van een formatieve lespraktijk inhoudt en maakt kennis met de 5 sporen waarmee elke school en leraar vorm kan geven aan formatief handelen.

CURSUSDAGEN (1,5 dag) – Klaspraktijk - Leraren (22 april en 22 mei 2024)

Met de inzichten uit de gezamenlijke startdagen ga je nu concreet aan de slag om een formatieve lespraktijk te ontwerpen. Je vertrekt vanuit bestaand lesmateriaal. Dit kan zowel zelf uitgewerkt materiaal zijn of materiaal dat je uit een handboek haalt. Je ontdekt welke stappen je als leerkracht kan zetten binnen het proces van formatief handelen en hoe je dit ontwerp kan toepassen in je eigen lespraktijk. Daarnaast ontdek je welke digitale tools je kan gebruiken om formatief handelen te faciliteren in je klas. 
Op de terugkomdag koppel je terug over de implementatie van je eigen ontworpen proces van formatief handelen. Je verkent verder hoe feedback past binnen het proces van formatief handelen en hoe je een feedbackproces kan vormgeven zodat leerlingen effectief aan de slag gaan met feedback, zowel met jouw feedback als met de peerfeedback en de zelffeedback. Je ontdekt welke digitale tools je kunnen ondersteunen om dit feedbackproces te faciliteren in jouw klas.

CURSUSDAG (1 dag) – Beleidsniveau – Leidinggevenden (13 mei 2024)

Als leidinggevende leg je het aangereikte kader rond formatief handelen op de eigen school. Je denkt na over het waarom, het hoe en het wat van deze beleidskeuze: waar sta je, waar wil je naartoe en welke stappen ga je hiervoor zetten? Dit alles wordt geïllustreerd aan de hand van twee praktijkvoorbeelden. Om het veranderproces te onderbouwen maak je gebruik van enkele kaders zoals dat van Knoster, Kotter, Sinek en De Caluwé. Dit geeft je zicht op de do’s en don’ts binnen deze veranderaanpak.

Doelstellingen

Na het volgen van dit traject:

• vul je begrippen rond evaluatie en meer in het bijzonder rond formatief handelen correct in;
• heb je inzicht in de relatie tussen leren – onderwijzen – evalueren;
• krijg je op beleidsniveau op basis van de verkregen input en de praktijkvoorbeelden zicht op het waarom, hoe en wat voor de eigen schoolcontext met betrekking tot formatief handelen;
• heb je op lerarenniveau voldoende tools om je lessen volgens de principes van formatief handelen te ontwerpen;
• zijn jullie samen klaar om dit succesvol uit te dragen naar het ganse schoolteam.
• doorprik je enkele mythes rond evaluatie en meer in het bijzonder rond formatief handelen;
• weet je wat het ontwerpen van een formatieve lespraktijk inhoudt;
• ken je de 5 sporen waarmee elke school en leerkracht vorm kan geven aan formatief handelen;
• zet je bestaand materiaal om in een formatieve lespraktijk;
• zet je feedback effectief in in je lespraktijk;
• geef je groeigerichte feedback;
• stimuleer je zelfregulerend leren;
• zet je digitale tools in ter ondersteuning om je leerlingen feedback te geven die werkt en hen helpt in hun groei;
• heb je zicht op waar je school nu staat rond evaluatie en formatief handelen;
• heb je zicht op waar je naar toe wilt groeien;
• heb je zicht op welke impact deze beleidskeuze heeft op schoolniveau, lerarenniveau, leerlingenniveau en andere betrokken partners (bv. ouders);
• heb je zicht op de belangrijkste stappen in dit proces;
• heb je zicht op de mogelijke valkuilen in dit proces.

Doelgroep

Leidinggevenden en leraren uit het secundair onderwijs.

We verwachten dat elke school minstens één leidinggevende (iemand met mandaat) en één leraar afvaardigt. Het is uiteraard ook mogelijk om met meerdere leidinggevenden en meerdere leraren in te schrijven.

Begeleiding

Jan Gilté is gewezen leerkracht, leerlingenbegeleider, pedagogisch coördinator en afdelingshoofd en kan zo bogen op een jarenlange onderwijservaring. Nu is hij nog actief als nascholer, coach en bemiddelaar.

Eva Lafosse is leerkracht Nederlands en Duits en beleidsmedewerker op ZAVO Secundair in Zaventem. In ZAVO wordt al meer dan tien jaar gefocust op groeigerichte evaluatie waarbij feedback centraal staat. Eva is medeverantwoordelijk voor dat evaluatiebeleid.

Kaat Rykaert is leerkracht Nederlands en coördinator Digitale didactiek aan het Sint-Norbertusinstituut in Duffel. Ze is erkend mediacoach en volgt een Postgraduaat Digitale didactiek. Daarnaast werkt ze als auteur voor Digitale Methode. Ze heeft een grote interesse in EdTech, effectieve didactiek en formatief handelen.

Dominique Bruyninckx is pedagogisch directeur op ZAVO Secundair in Zaventem.

Marij Somers is voormalig adjunct-directeur VITO Hoogstraten en momenteel werkzaam als inhoudelijk verantwoordelijke en educatief medewerker CVA/CNO.    

Praktisch

Cursusmateriaal en lunch inbegrepen.

Hoe inschrijven?

Je kan enkel inschrijven als tandem (leidinggevende/leraar). Slechts één persoon schrijft zich in en vermeldt in het opmerkingenveld de naam van de collega die dit traject mee gaat volgen. Ook als je inschrijft met meer dan twee personen, volg je deze procedure. Heb je bijkomende vragen of is de procedure niet helemaal duidelijk, aarzel dan niet contact op te nemen met Karolien Geukens (karolien.geukens@uantwerpen.be).

Per deelnemer bedraagt de deelnameprijs van dit traject € 350.

Wie in het verleden de cursus met titel ‘Formatieve evaluatie: de brug tussen onderwijzen en leren’ (OND/014) volgde, hoeft de gezamenlijke startdagen niet te volgen. Gelieve dit in de opmerkingen bij inschrijving te noteren. Er zal dan contact met jou opgenomen worden rond een aangepaste kostprijs.