Verkiezingen, kiessystemen en zetelverdelingen: de wiskundige motor achter de democratie

2024 wordt hét verkiezingsjaar in België: op 9 juni trekken we met z'n allen naar de stembus voor de regionale, federale en Europese verkiezingen; op 14 oktober verkiezen we nieuwe gemeente- en provincieraden. De Antwerpenaren kiezen daarnaast ook nog districtsraden. Maar hoe worden onze stemmen nu eigenlijk omgezet in zetels? En wist je dat Victor D'Hondt, een Gentse jurist en wiskundige, wereldberoemd werd met zijn algoritme om stemmen om te zetten in parlementszetels? Na deze nascholing zal geen enkele verkiezing meer hetzelfde zijn en zet je spontaan je wiskundige bril op bij kiesuitslagen. Daarnaast heb je concreet materiaal om een les wiskunde aan de verkiezingen te wijden, een les met een gouden randje van burgerschap.

Programma

Hoe wordt onze stem omgezet in politieke macht? Hoe wordt bepaald wie op welke stoel komt te zitten? En hoe komt het dat bv. Hillary Clinton verloor van Donald Trump, ondanks dat ze ruim 2,5 miljoen stemmen extra achter haar naam kon plaatsen? Dat in Nederland een veel bonter allegaartje van partijen in de Tweede Kamer zit dan in vergelijkbare assemblees in de buurlanden? En dat in België Franstaligen veel minder stemmen nodig hebben voor een zetel in het federaal parlement dan Vlamingen?

Verklaringen voor al deze fenomenen: pure wiskunde. Elk kiessysteem is een prachtig staaltje wiskunde dat hoe dan ook vol paradoxen zit en daardoor de uitslag op een bepaalde manier zal vertekenen. Uit Arrows stelling der onmogelijkheid weten we bijvoorbeeld dat het nooit helemaal zal lukken om de verkiezingsuitslag perfect te laten weerspiegelen in zitjes in het parlement.

In de nascholing bekijken we de wiskundige algoritmes achter kiessystemen en destilleren we inzichtelijk de eigenschappen van elk verdelingssysteem.

Doelstellingen

Deelnemende leerkrachten kunnen na deze nascholing de meest bekende kiesysstemen uitleggen, verklaren en ermee rekenen. Daarnaast weet je perfect hoe de verkiezingen en de daaropvolgende zetelverdeling in België en onze buurlanden werken. Je bent bovendien gewapend om een les wiskunde over de verkiezingen voor je leerlingen te geven, waarvoor je ook concreet materiaal aangereikt krijgt.

Doelgroep

Leerkrachten wiskunde in alle graden van het secundair onderwijs. Dit onderwerp valt met de nodige aanpassingen in alle jaren te geven.

Begeleiding

Filip Moons is als universitair docent in de didactiek van de wiskunde verbonden aan het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht.

Praktisch

Syllabus + digitaal materiaal inbegrepen

Mee te brengen door cursist

Opgeladen laptop, rekentoestel, schrijfgerief