Durf denken. Hoe breng je filosofie in het secundair onderwijs?

Vanaf 2021-2022 zijn er specifieke eindtermen filosofie geformuleerd voor leerlingen uit de humane en maatschappij- en welzijnswetenschappen.
Maar hoe pak je een filosofieles aan? Hoe stimuleer je het filosofisch denken van jongeren? Hoe begeleid je een filosofisch gesprek? En met welke didactische principes houd je best rekening? Met deze vragen gaan we aan de slag tijdens de nascholing.

Programma

Succesvol filosofieonderwijs biedt een combinatie van activiteiten waar leerlingen leren over de filosofische traditie en zelf filosofische ideeën verwoorden.
Deze vorming is erop gericht je de nodige praktische handvaten aan te reiken om een filosofieles te structureren en met prikkelende werkvormen jongeren tot denken uit te dagen.

Dag 1 - hele dag

1. Wat is de meerwaarde van filosofieonderwijs voor jongeren?
2. Wat zijn de centrale uitdagingen in de filosofieklas?
3. Hoe verschilt een les filosofie van een les levensbeschouwing?
4. Welke didactische aanpak leidt tot een succesvolle filosofieles?
5. Welke filosofische kernthema’s komen aan bod in de eindtermen?
6. Wat is de plaats van filosofie in de huidige eindtermen en leerplannen?
7. Welk leermateriaal is zoal (online) beschikbaar voor leerkrachten filosofie?
8. Hoe ga je aan de slag met filosofiespecifieke werkvormen zoals filosofische dilemma’s gedachtenexperimenten of filosofische teksten?
9. Hoe faciliteer je een filosofisch gesprek?
10. Hoe herken je filosofische vragen?
11. Hoe neem je een Socratische houding aan?

Dag 2 - halve dag

1. Inoefenen van filosofisch gesprek
2. Verder inoefenen van filosofische werkvormen
3. Terugkoppeling naar uitdagingen ervaren in de eigen filosofie-lespraktijk

De vorming biedt een combinatie van werkvormen gericht op het verwerven en inoefenen van de leerinhouden.
Een combinatie van doceren, casusbesprekingen en praktijkoefeningen zorgt voor een minds-on en hands-on verkenning van het filosofieonderwijs voor de tweede graad secundair onderwijs.

Doelstellingen

Tijdens en na deze nascholing:

• toets je je eigen visie op filosofieonderwijs af aan de visie die spreekt uit de eindtermen en leerplannen;
• ken je de meerwaarde van filosofieonderwijs bij de ontwikkeling van jongeren;
• begrijp je de meerwaarde van de afwisseling tussen filosoferen en filosofie voor een geslaagde les;
• onderscheid je de verschillende deelaspecten van het filosofiecurriculum, gaande van ethiek tot kenleer;
• schat je de voor- en nadelen van filosofische werkvormen in zoals het gedachtenexperiment, het lezen van filosofische teksten, filosofische dilemma’s of filosofisch gesprek;
• heb je zicht op de eigenheden van een filosofisch gesprek te begeleiden;
• begeleid je een eenvoudig filosofisch gesprek.

Doelgroep

Leerkrachten filosofie humane en maatschappij- en welzijnswetenschappen (2de graad). Daarnaast staat de vorming open voor alle leerkrachten die het filosofisch denken bij leerlingen willen stimuleren. Je hoeft geen volleerd filosoof te zijn om deel te nemen aan deze workshop, maar kennis van filosofische basisbeginselen vormt zeker een meerwaarde.

Indien je deze cursus volgt, ben je mogelijk geïnteresseerd in de nieuwe microcredentials Filosofie, Mens en Maatschappij (12 studiepunten) bij de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen. Wij bevelen dit warm aan. Meer informatie vind je op de website van de Faculteit.

In het tweede semester plannen we de tweedaagse nascholing Bouwstenen van de filosofie - bijspijkercursus. In deze cursus ontdek je de basisbouwstenen van de filosofie. Op twee dagen ontdek je de vier centrale thema’s uit de nieuwe eindtermen filosofie. Met concrete voorbeelden worden filosofische vragen uitgespit. We reiken leermateriaal aan dat ook bruikbaar is in jouw klas. Vier docenten van Universiteit Antwerpen begeleiden je op deze tocht:

• Wijsgerige antropologie (Katrien Schaubroeck)
• Ethische stromingen en vraagstukken (Kristien Hens)
• Zijnsleer, kenleer en wetenschapsfilosofie (Bert Leuridan & Jan Potters)
• Politieke filosofie (Patrick Loobuyck)

Begeleiding

Jelle De Schrijver is docent Vakdidactiek Filosofie aan Universiteit Antwerpen. Hij werkte na zijn doctoraat over morele oordeelsvorming de voorbije tien jaar als leraar en lerarenopleider. In zijn vakdidactisch onderzoek focust hij op de rol die (filosofische) dialoog speelt bij het opwekken van kritisch denken over duurzaamheid, burgerschap, erfgoed en wetenschap. Als praktisch filosoof begeleidde Jelle honderden filosofische gesprekken met kinderen en jongeren in scholen of musea.

Praktisch

Cursusmateriaal en lunch (lesdag 1) inbegrepen.