Duurzame ontwikkelingsprincipes voor de ruimtelijke inrichting van steden en gemeenten in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Vlaanderen en Brussel worden al jarenlang gekenmerkt door een wildgroei aan bebouwing en een intensief gebruik van onze beperkte landoppervlakte. Klimaat en socio-economische uitdagingen maken de ruimtelijke spilzucht en wanorde onhoudbaar. We moeten meer doen met minder ruimte en dit kan niet wachten. Door duurzame ontwikkelingsprincipes te gebruiken in ruimtelijke ordening creëren we aangename steden en gemeenten die huidige en toekomstige behoeften kunnen vervullen.

Programma

1. Als eerste wordt een beknopt overzicht gegeven van het huidige duurzaamheidsbeleid relevant voor ruimtelijke ordening op Europees niveau (bv. de EU-taxonomie voor duurzame activiteiten) en Vlaams/Brussels niveau (bv. beleidsplan Ruimte Vlaanderen). Dit wordt aangevuld met een korte theoretische inleiding tot principes van duurzame ontwikkeling en een stand van zaken in Vlaanderen en Brussel aan de hand van recente data, cijfers en studies.
2. Vervolgens staan we uitgebreid stil bij concrete duurzaamheidsconcepten in verschillende thema’s zoals mobiliteit, bebouwing en infrastructuur, energie, voorzieningen, landschap, erfgoed en natuur. Concepten voor duurzame ontwikkeling worden toegelicht met voorbeelden uit Vlaanderen en Brussel en worden waar mogelijk teruggekoppeld aan beleid.
3. Het laatste deel is case-based learning, waarbij je in groepjes een casus van een stedelijke (her)ontwikkeling analyseert en beoordeelt op basis van het beleid en de duurzaamheidsconcepten uit de eerste twee delen. Je zal beoordelen wat goed is en waar mogelijkheden zijn tot verbetering. Informatie over de casus wordt tijdig aan de deelnemers bezorgd. Er worden aan het einde van de oefening tips meegegeven over hoe je zelf een casus of oefening kan uitwerken.

Doelstellingen

Na het volgen van de nascholing

• definieer je het concept en begrip duurzaamheid in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen;
• verwerf je kennis over het Europese en Vlaamse/Brusselse duurzaamheidsbeleid met betrekking tot ruimtelijke ordening en stedelijke (her)ontwikkeling;
• heb je kennis over de huidige ruimtelijke toestand in Vlaanderen en Brussel en neem je hier een kritische houding tegenover aan;
• heb je kennis over duurzaamheidsconcepten uit verschillende disciplines waaronder mobiliteit, bebouwing en infrastructuur, energie, voorzieningen, landschap, erfgoed en natuur;
• geef je voorbeelden van toepassingen van duurzaamheidsconcepten op verschillende niveaus (bv. wijk- of stadsniveau, stedelijke of landelijke gebieden, plan- of projectniveau);
• herken je duurzaamheidsconcepten en duid je ze aan in een ruimtelijk project;
• analyseer je een ruimtelijk project en beoordeel je het op basis van duurzaamheidsconcepten;
• geef je aanbevelingen voor verbeteringen op vlak van duurzaamheid;
• bereid je een case-based learning oefening voor met een casus over de duurzame inrichting van steden of gemeenten.

Doelgroep

Leerkrachten in het secundair onderwijs die het vak aardrijkskunde of aanverwante vakken doceren met als minimumdoel “de leerlingen evalueren de inrichting van een gebied in het Vlaams Gewest of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op basis van principes van duurzame ontwikkeling”.

Deelnemers worden verwacht een algemeen begrip te hebben over wat duurzaamheid kan betekenen in het kader van de ruimtelijke inrichting van steden en gemeenten. Deelnemers hebben een algemeen begrip van de ruimtelijke toestand in Vlaanderen in relatie tot enkele basisconcepten van ruimtelijke ordening, waaronder het gewestplan, ruimtelijke beleids- en uitvoeringsplannen.

Voor deelnemers die zich graag wensen in te lezen in de ruimtelijke ordening, is er het recente boek (2022) Met voorbedachten rade: De sluipmoord op de open ruimte van Peter Renard, Tom Coppens en Guy Vloebergh. Het boek leest vlot en is voor een breed publiek geschreven. Het is een kritische blik op de Vlaamse ruimtelijke ordening sinds 1980.

Begeleiding

Thomas Machiels is postdoctoraal onderzoeker aan de Research Group for Urban Development van de Universiteit Antwerpen. Hij heeft een achtergrond in stedenbouw en ruimtelijke planning (SRP), doet onderzoek naar complexe ruimtelijke projecten en begeleidt sinds 2019 één van de ontwerpstudio’s mee in de master Stedenbouw en ruimtelijke planning.

Praktisch

Syllabus inbegrepen

Mee te brengen door cursist

Breng een opgeladen laptop mee.