Het kwetsbare tienerbrein, een uitdaging voor vereiste executieve functies op school

Waarom een cursus ‘Leren leren’ niet helpt.

Sinds corona is het aantal alarmerende schoolresultaten zichtbaarder geworden. Vaak gaat het om een combinatie van een rijpend tienerbrein en gebrekkige studeerstrategieën, overgoten met een sausje demotivatie of (school)moeheid.

De meeste leerlingen willen nochtans wel. Maar hun rijpende tienerbrein sputtert nog: het ene moment wordt er ijverig meegewerkt en nagedacht (door de prefrontale cortex vooraan), het andere moment is de jongere erg afgeleid of humeurig (door de dieperliggende amygdala in het emotionele brein).

Op school wordt er veel verwacht van timemanagement, planning en organisatie, taakinitiatie en volgehouden aandacht, emotieregulatie en responsinhibitie (impulsbeheersing). Allemaal executieve functies (op denk- en gedragsniveau) die nog volop in ontwikkeling zijn. Dat kan veel stress opleveren en de tiener verleiden tot uitstel- of vermijdingsgedrag: games, series en online chats zijn immers veel interessanter dan die opdracht wiskunde.

Een doorsnee cursus ‘Leren leren’ biedt geen lange termijnoplossing voor een onderpresterende adolescent. Alleen focussen op (al dan niet efficiënte) technieken zoals samenvatten of mindmaps maken, en de jongere niet bevragen op haar/zijn intrinsieke motivatie, zorgt er ook voor dat de ‘aangeleerde hulpeloosheid’ waarmee flink wat ‘digitaal opgroeiende’ jongeren kampen niet wordt aangepakt.

Programma

Dag 1

• de rijping van het tienerbrein (neurobiologisch, sociaal, lerend)
• kwetsbaarheid van het tienerbrein (digitale overprikkeling, mentale gezondheid)
• link met de groei van de executieve functies (van responsinhibitie en werkgeheugen, naar doorzettingsvermogen en prioritering)
• ontwikkeling van belangrijke executieve vaardigheden tijdens de adolescentie.

Dag 2

• motivatie en eigenaarschap: tienerbreinen prikkelen vanuit hun attributies en zelfdeterminatie, locus of control en mindset
• toepassing op (meegebrachte) casussen
• voorbeelden van tools om executieve vaardigheden verder te trainen (o.a. leerstrategieën)
• aandacht voor onderpresteerders
• evaluatie van eigen lesmateriaal/manier van lesgeven om iedereen in de klas aan het leren te krijgen
• materialenbeurs
• uitwerken van diverse lesvormen, bespreken van casussen

Doelstellingen

Na deze nascholing kan je:

• de impact van neurologische veranderingen op het gedrag en de persoonlijkheid van een tiener herkennen en verklaren;
• begrijpen waarom het tienerbrein kwetsbaar, maar tegelijkertijd ook erg leergierig is;
• het verband leggen tussen de rol van de rijpende prefrontale cortex en toenemende mogelijkheden van executieve functies;
• de verschillende soorten executieve vaardigheden herkennen en stimulerende ingrepen in de lespraktijk hanteren;
• bronnenmateriaal hanteren omtrent actueel onderwijswetenschappelijk onderzoek;
• gerichtere leerzorg aan jongeren bieden;
• de opgedane (brein)kennis ook delen met jongeren, met het oog op hun psycho-educatie.

Jongeren helpen beseffen wat leren en studeren juist inhoudt en hoe zij de ‘kracht’ van hun tienerbrein kunnen inzetten om stapsgewijs executieve vaardigheden te trainen, dat is het doel van deze nascholing.

Doelgroep

Leerkrachten, leerlingenbegeleiders, jongerencoachen, CLB-medewerkers van de 3de graad basisonderwijs en het secundair onderwijs.

Begeleiding

Inge Van Bogaert is een ervaren gedragswetenschapper, jongerencoach (hoogbegaafdheidspraktijk Mind@Domus), leerkracht en leerlingbegeleider in drie graden ASO.

Praktisch

Cursusmateriaal en lunch inbegrepen