Postgraduaat Leerlingenbegeleiding in het secundair onderwijs (groep 26)

Regelmatig merken we in onze scholen dat jongeren door leef- en/of leerproblemen gehinderd worden om volop te participeren in hun leerproces. Vanuit de pedagogische opdracht van de school en vanuit een zorgende bekommernis om de leerlingen willen vele scholen binnen de grenzen van hun mogelijkheden hun leerlingen ondersteuning bieden en hun leerkrachten in dit proces begeleiden. Geëngageerde leerkrachten nemen deze taak met veel inzet waar, maar stuiten dikwijls snel op hun grenzen omdat ze voor dit werk niet opgeleid zijn.

Doorheen deze opleiding lopen 3 leertrajecten die de rode draden vormen:

• Het leertraject Schoolbeleidsplan Leerlingenbegeleiding (SBP) belicht de aanpak van leerlingenbegeleiding binnen de eigen school en krijgt vooral vorm aan de hand van huiswerkopdrachten.
• Het leertraject Handelings- en begeleidingsplan (HBP) wil dieper ingaan op het eigen begeleidingswerk van leerlingen met leef- en/of leerproblemen. Via zelfstudie, rollenspel en toepassingsopdrachten worden inzichten en vaardigheden met betrekking tot het concrete begeleidingswerk verworven.
• Het Persoonlijk leertraject (PLT) beoogt vanuit de reflectie op de eigen positie in de groep, op werk- en opleidingservaringen en praktijkbegeleiding en op het eigen functioneren als leerlingenbegeleider bij te dragen tot de realisatie van persoonlijke leerpunten. Daartoe hanteren we het logboek als instrument om de evolutie van het persoonlijk leertraject op te volgen en het trainingsmaatje als gesprekspartner en ondersteuner om de persoonlijke leerpunten te verwezenlijken.

Benieuwd hoe andere cursisten het postgraduaat ervaren hebben? Bekijk hier enkele getuigenissen:

Programma

Het Postgraduaat in de Leerlingenbegeleiding in het secundair onderwijs bestaat uit 144 contacturen gespreid over twee jaren. De studiebelasting (leertrajecten én portfolio) bedraagt 29 studiepunten.

I. Leertrajecten (24 studiepunten)

a. Schoolbeleidsplan Leerlingenbegeleiding (SBP - 8 studiepunten - 40 contacturen)

Ondersteunende schoolkenmerken

• Ondersteuning door de directie
• Duidelijke en gedragen zorgvisie
• Ondersteunende structuren en procedures
• Schoolinterne samenwerking
• Samenwerking met ouders
• Samenwerking met externen
• Professionalisering van het schoolteam

Ondersteuningsmodellen

• Vier-lijnen-model inzake leerlingenbegeleiding binnen de school
• Scan Leerlingenbegeleiding
• Groepsplan gedrag
• Handelingsgericht werken (HGW): 'STAPDOOS'
• Handelingsplan

Ondersteuningscontinuüm

• Ondersteunings- of zorgcontinuüm
• Centrale rol van de leraar
• Rol van de leerlingenbegeleider
  
  

b. Handelings- en begeleidingsplan (HBP - 8 studiepunten - 46 contacturen)

Handelings- en begeleidingsplan (14 contacturen)

• Fase 1: Signaleringsfase
  • STAP 1: Hulpvraag: Detectie-instrumenten
• Fase 2: Diagnosefase
  • STAP 2: Exploratie: Intake
  • STAP 3: Analyse: Theoretische referentiekaders ('brillen')
• Fase 3: Beslissingsfase
  • STAP 4: Besluit: Omgaan met weerstand
• Fase 4: Planningsfase
  • STAP 5: Doelstelling: Gedragsverandering door motivationele technieken
  • STAP 6: Begeleidingsplan: Leerlingenoverleg
• Fase 5: Uitvoeringsfase
  • STAP 7: Toepassing: Begeleidingsvormen
• Fase 6: Evaluatiefase
  • STAP 8: Effect: Opzet en evaluatie van de vorderingen

Gesprekstechnieken (22 contacturen)

• Gespreksvaardigheden: geven en ontvangen van feedback, vaardigheden om contact te maken, vaardigheden om hulpvragen te ontrafelen, vraagsoorten en responscategorieën
• Gespreksmodellen (verschillende gesprekstypes): instapgesprek, doorverwijzingsgesprek, doelstellingengesprek, leerlingenbespreking, slecht-nieuwsgesprek, disciplinegesprek, adviesgesprek, probleemoplossend gesprek en functioneringsgesprek
• Netwerkcontacten: omgaan met ouders, met hulpverleners en met (lastige) collega’s

Begeleidingsproces (10 contacturen)

Doelcriteria bepalen, begeleidende klassenraad, conflicthantering, vrijwillige of gedwongen begeleiding, lichaamstaal en evaluatiemethodieken

c. Persoonlijk leertraject (PLT - 8 studiepunten - 58 contacturen)

Groepsdynamica (20 contacturen)

Kennismaken, evolutie van de groep en van jezelf in de groep, groepscommunicatie, ontwikkelingsfasen van een groep, groepsfunctioneringsniveaus en de BLOB-boom.

Functioneren als leerlingenbegeleider (30 contacturen)

Reflecteren op eigen emoties, leerstijl, vaardigheden, blinde vlekken, enneagram, kwaliteiten/competenties, valkuilen, uitdagingen en allergieën, omgangsstijl en omgangsvorm, functioneren als leerlingbegeleider; logboek, trainingsmaatje, feedbackgesprekken.

Praktijkbegeleiding (8 contacturen)

Inzichten in het leerproces, de verschillende vormen van praktijkbegeleiding van collega’s, procesmatig reflecteren op werk- en opleidingservaringen, consulterende intervisie en supervisie als instrument voor het begeleiden van volwassenen (collega-leerkrachten) en als instrument voor het eigen leerproces (met andere begeleiders).

II. Portfolio (5 studiepunten)

Opzet

Onze didactiek is gebaseerd op ervarend leren vanuit de eigen (loopbaan)biografie, op reflectie, op omgaan met verschillen tussen mensen als krachtbron, op leervraaggestuurd leren. Het persoonlijk functioneren als leerlingenbegeleider heeft onze volle aandacht. De methodiek binnen dit traject wordt gekenmerkt door een actieve deelname en een grote mate van zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid van de deelnemers. De kerndocenten zullen afwisselend als bron, als trainer en als coach binnen het traject functioneren.

Gedurende deze opleiding werken de deelnemers een schoolbeleidsplan inzake leerlingenbegeleiding samen met de andere betrokkenen in hun school (verder) uit. Daarom vragen we de (adjunct)directie twee dagen (1 verplicht en 2 vrijblijvend) en de CLB-medewerker 1 dag mee te komen denken en werken aan dit plan.

Organisatie van de opleiding

Per cursusjaar zijn 12 lesdagen met 2 sessies van 3 uur voorzien. Afzonderlijke opleidingsdagen vallen op vrijdag en lopen van 9.30 tot 16.30 uur. Residentiële tweedaagses (inclusief overnachting) gaan door op donderdag en vrijdag (5 sessies van 3 uur: 1 in het eerste opleidingsjaar, 2 in het tweede opleidingsjaar).

Evaluatie en getuigschrift

Tijdens de opleiding hanteren de docenten een permanente evaluatie op basis van aanwezigheid, actieve inzet en persoonlijke betrokkenheid van de cursist, uitvoering van de gegeven opdrachten en kwaliteit van het ingeleverde werk. Op het einde van elk opleidingsjaar wordt dit vertaald in een evaluatiecijfer per leertraject. Bij de eindevaluatie wordt veel belang gehecht aan het als eindwerk gemaakte portfolio waarin de cursist zijn eigen groeiproces als leerlingenbegeleider in woord en beeld brengt.

Als geslaagde cursist ontvang je na afloop van de tweejarige opleiding het getuigschrift van het Postgraduaat in de Leerlingenbegeleiding in het secundair onderwijs van de Universiteit Antwerpen op voorwaarde dat je reeds minimaal een bachelordiploma (of gelijkgestelde ervaring) bezit.

Doelstellingen

Na het volgen van dit postgraduaat:

• stel je samen met de andere betrokkenen in je school een preventief en curatief schoolbeleidsplan inzake leerlingenbegeleiding op en implementeer je dit;
• werk je handelings- en begeleidingsplannen voor en met leerlingen uit en voer je deze uit;
• reflecteer je op je eigen positie in de groep, op werk- en opleidingservaringen en praktijkbegeleiding en op het eigen functioneren als leerlingenbegeleider en realiseer je vanuit deze reflectie de nodige persoonlijke leerpunten om als leerlingenbegeleider te functioneren.

Doelgroep

Deze opleiding is bedoeld voor personen die in secundaire scholen leerlingenbegeleiding als (een deel van hun) opdracht hebben. 

We willen mensen opleiden zodat ze op een planmatige en professionele wijze leerlingen kunnen begeleiden die kortstondig of langdurig nood hebben aan extra ondersteuning en zodat ze stapsgewijs een systematisch (preventief) schoolbeleid inzake begeleiding van leerlingen mee kunnen uitbouwen. Wij streven naar een diversiteit in de deelnemersgroep (secundair onderwijs, buitengewoon secundair onderwijs, deeltijds onderwijs...).

Je bezit minstens een diploma van professionele bachelor. Op basis van bewezen ervaring kan de docentencommissie andere personen toelaten. 

Begeleiding

De kerndocenten zijn:

• Wim De Breucker: klinisch psycholoog-seksuoloog, nascholer, ruime ervaring met socio-emotionele begeleiding van jongeren (WEB)
• Ann Geentjens: klinisch psychologe, voormalig leerkracht psychologie en gesprekstechnieken, voormalig leerlingenbegeleider, educatieve medewerker CNO

Academisch verantwoordelijke: Prof.dr. Elke Struyf, gewoon hoogleraar onderwijswetenschappen verbonden aan de Antwerp School of Education (ASoE)

Praktisch

Inschrijvingen

Digitaal via onze website. We sturen jou daarna het officiële inschrijvingsformulier op om te laten ondertekenen door jouw directie. Jouw inschrijving is pas definitief na ontvangst van het ondertekende inschrijvingsformulier!

De volgorde van deelname wordt bepaald volgens de datum van aankomst van het ondertekende inschrijfformulier bij CNO.
Kandidaat-deelnemers worden uitgenodigd voor een kort intakegesprek op woensdag 4 juni 2025 op de Campus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen (Wilrijk). Tijdens dit gesprek peilen de docenten naar de ervaring en de motivatie van de kandidaat, ook bespreken zij de inbedding van het werk van de betrokkene in zijn/haar school. Deze elementen vormen de basis voor de toelating tot de opleiding.
Als je je op die datum niet kan vrijmaken, meld je dit tijdig aan Miet Oost miet.oost@uantwerpen.be

Inschrijvingsprijs: € 1.595 (per opleidingsjaar).
Totaalbedrag voor de beide opleidingsjaren: € 3.190
De betaling gebeurt in 2 schijven gespreid over de 2 opleidingsjaren.

Lunch is inbegrepen voor de cursusdagen op Campus Drie Eiken.

Data 2de opleidingsjaar

11 september 2026, 8 & 9 oktober 2026 (residentieel, met overnachting), 13 november 2026, 11 december 2026, 15 januari 2027, 4 & 5 februari 2027 (residentieel, met overnachting), 5 maart 2027, 5 maart 2027, 19 maart 2027, 14 mei 2027, 18 juni 2027.

Infomoment

Tijdens de dag van de Socio-emotionele Leerlingenbegeleiding op donderdag 15 mei 2025 is er een infomoment voorzien voor geïnteresseerden. Indien je hieraan wenst deel te nemen, duid je dit aan bij inschrijving voor de themadag.
Je kan ook een online infomoment bijwonen op donderdag 8 mei 2025 van 19.30 tot 20.30 uur. Aanmelden doe je door een mail te sturen naar miet.oost@uantwerpen.be