Postgraduaat Socio-Emotionele Leerlingbegeleiding s.o. (groep 20 - 1ste jaar)

Regelmatig merken we in onze scholen dat jongeren door socio-emotionele problemen gehinderd worden om volop te participeren in het leerproces. Daardoor komen leerlingen geregeld in het watervalsysteem terecht. Vanuit de pedagogische opdracht van de school en vanuit een zorgende bekommernis om de leerlingen willen vele scholen binnen de grenzen van hun mogelijkheden hun leerlingen ondersteuning bieden en hun leerkrachten in dit proces begeleiden. Geëngageerde leerkrachten nemen deze taak met veel inzet waar, maar stuiten dikwijls snel op hun grenzen omdat ze voor dit werk niet opgeleid zijn.

Doorheen deze opleiding lopen 3 leertrajecten die de rode draden vormen:

• Het leertraject Schoolbeleidsplan SEB (SBP) belicht de aanpak van socio-emotionele begeleiding binnen de eigen school en krijgt vooral vorm aan de hand van huiswerkopdrachten.
• Het leertraject Handelings- en begeleidingsplan (HBP) wil dieper ingaan op het eigen begeleidingswerk van leerlingen met socio-emotionele problemen. Via zelfstudie, rollenspel en toepassingsopdrachten worden inzichten en vaardigheden met betrekking tot het concrete begeleidingswerk verworven.
• Het Persoonlijk leertraject (PLT) beoogt vanuit de reflectie op de eigen positie in de groep, op werk- en opleidingservaringen en praktijkbegeleiding en op het eigen functioneren als leerlingbegeleider bij te dragen tot de realisatie van persoonlijke leerpunten. Daartoe hanteren we het logboek als instrument om de evolutie van het persoonlijk leertraject op te volgen en het trainingsmaatje als gesprekspartner en ondersteuner om de persoonlijke leerpunten te verwezenlijken.

Programma

Het postgraduaat in de socio-emotionele leerlingbegeleiding in het secundair onderwijs bestaat uit 180 contacturen gespreid over twee jaren. De studiebelasting (leertrajecten én eindwerk) bedraagt 35 studiepunten.

I. Twee voorafgaandelijke verplichte instapmodules

1. Basiscursus socio-emotionele begeleiding s.o. (18 contacturen, 3 dagen)
2. Basiscursus communicatie: "horen, zien en zwijgen" (12 contacturen, 2 dagen)
Deze cursussen uit het open aanbod van CNO dien je al vroeger gevolgd te hebben of in het eerste trimester van het eerste opleidingsjaar.

II. Leertrajecten

a. Schoolbeleidsplan SEB (SBP) = 8 studiepunten

Ondersteunende schoolkenmerken:

o          Ondersteuning door de directie

o          Duidelijke en gedragen zorgvisie

o          Ondersteunende structuren en procedures

o          Schoolinterne samenwerking

o          Samenwerking met ouders

o          Samenwerking met externen

o          Professionalisering van het schoolteam

Ondersteuningsmodellen:

o          Vier-lijnen-model inzake leerlingbegeleiding binnen de school

o          SEB-scan

o          Preventiepiramide

o          Handelingsgericht werken (HGW): “STAPDOOS”

o          Handelingsplan

Ondersteuningscontinuüm:

o          Ondersteunings- of zorgcontinuüm

o          Centrale rol van de leraar

o          Rol van de SE-zorgverantwoordelijke

b. Handelings- en begeleidingsplan (HBP) = 10 studiepunten

Basiscursus socio-emotionele begeleiding in het s.o. (SEB) (18 contacturen): verplicht voorafgaandelijk te volgen of tijdens het eerste opleidingsjaar.

• Leerlingbegeleiding en socio-emotionele begeleiding: Wat is begeleiden? Vuistregels en kenmerken van het begeleiden.
• Puberteit en adolescentie als ontwikkelingsfasen: Opgroeien in onze hedendaagse maatschappij; Ontwikkelingstaken; Jeugdcultuur.
• Probleemgedrag en problemen van leerlingen: Omschrijving en aandachtspunten.
• Het begeleidingsproces: Opbouwen van een vertrouwensrelatie; Begeleiding als beïnvloedingsgebeuren; Netwerkuitbouw; Privacy van de leerling; Eigen functioneren als leerlingbegeleider.
• Handelingsplan: Omschrijving en toepassingsmogelijkheden; Aandachtspunten (omgaan met weerstand, gespreksmodellen, contact met ouders, groepsproblemen, doorverwijzing…).

 Handelings- en begeleidingsplan (14 contacturen)

• Fase 1: Signaleringsfase
  • STAP 1: Hulpvraag: Detectie-instrumenten
• Fase 2: Diagnosefase
  • STAP 2: Exploratie: Intake
  • STAP 3: Analyse: Theoretische referentiekaders (“brillen”)
• Fase 3: Beslissingsfase
  • STAP 4: Besluit: Omgaan met weerstand
• Fase 4: Planningsfase
  • STAP 5: Doelstelling: Gedragsverandering door motivationele technieken
  • STAP 6: Begeleidingsplan: Leerlingoverleg
• Fase 5: Uitvoeringsfase
  • STAP 7: Toepassing: Begeleidingsvormen
• Fase 6: Evaluatiefase
  • STAP 8: Effect: Opzet en evaluatie van de vorderingen

Gesprekstechnieken (22 contacturen)

• Gespreksvaardigheden: Geven en ontvangen van feedback; Vaardigheden om contact te maken; Vaardigheden om hulpvragen te ontrafelen; Vraagsoorten; Responscategorieën.
• Gespreksmodellen (verschillende gesprekstypes): Instapgesprek; Doorverwijzingsgesprek; Doelstellingengesprek; Leerlingbespreking; Slecht-nieuwsgesprek; Disciplinegesprek; Adviesgesprek; Probleemoplossend gesprek; Functioneringsgesprek.
• Netwerkcontacten: Omgaan met ouders; Omgaan met hulpverleners; Omgaan met (lastige) collega’s.

Begeleidingsproces (10 contacturen)

Doelcriteria bepalen; Begeleidende klassenraad; Conflicthantering; Vrijwillige of gedwongen begeleiding; Lichaamstaal; Evaluatiemethodieken.

Keuzemodules (6 contacturen)

Elke deelnemer leest 1 boek of 3 tijdschriftartikels.

Elke deelnemer kiest een cursus van minimaal 6 contacturen uit onderstaande groepen van het open cursusaanbod van CNO. Deze kunnen in de loop der jaren in functie van de vraag, de beschikbare docenten of de vastgestelde noden in het onderwijs aangevuld of ingekort worden.

 - Gedragsproblemen

• Preventie: Werken aan verbondenheid; ...
• Aanpak: Omgaan met gedragsproblemen bij leerlingen; Agressie; Motivationele gespreksvoering en omgaan met druggebruik; Spijbelen/schoolmoeheid; …

 - Emotionele problemen

• Preventie: Werken aan welbevinden; ...
• Aanpak: Depressie en zelfmoord; Verlies en verdriet/(scheiding); Faalangst; Seksueel geweld/kindermishandeling; Stress/psychosomatische klachten; …

 - Problemen in de (klas)groep

• Preventie: Volwaardig participeren; ...
• Aanpak: Pesten; Klasmanagement en omgaan met lastige groepen; Werken met multiculturele groepen; …

c. Persoonlijk leertraject (PLT) = 12 studiepunten

Basiscursus communicatie en training: “horen, zien en zwijgen” (12 contacturen): verplicht voorafgaandelijk te volgen of in het eerste trimester van het eerste opleidingsjaar.

Bewust omgaan met wat je hoort en ziet; bewust luisteren en de kracht van stiltes ervaren; bewust omgaan met beïnvloeding; bewust worden van de effecten van communicatie; oefenen met en reflecteren op de eigen gesprekstechnische vaardigheden.

Groepsdynamica (20 contacturen)

Kennismaken; Evolutie van de groep en van jezelf in de groep; Groepscommunicatie; Ontwikkelingsfasen van een groep; Groepsfunctioneringsniveaus; De BLOB-boom.

Functioneren als leerlingbegeleider (30 contacturen)

Reflecteren op eigen emoties, leerstijl, vaardigheden, blinde vlekken, kwali-teiten/competenties, valkuilen, uitdagingen en allergieën, omgangsstijl en omgangsvorm, functioneren als leerlingbegeleider; Logboek; Trainingsmaatje; Feedbackgesprekken.

Praktijkbegeleiding (8 contacturen)

Inzichten in het leerproces; De verschillende vormen van praktijkbegeleiding van collega’s (werkoverleg, mentorschap, collegiale consultatie, coaching, supervisie en intervisie); Procesmatig reflecteren op werk- en opleidingservaringen; Consulterende supervisie als instrument voor het begeleiden van volwassenen (collega leerkrachten) en als instrument voor het eigen leerproces (met andere begeleiders).

d. Portfolio = 5 studiepunten

Opzet

Onze didactiek is gebaseerd op ervarend leren vanuit de eigen (loopbaan)biografie, op reflectie, op omgaan met verschillen tussen mensen als krachtbron, op leervraaggestuurd leren. Het persoonlijk functioneren als leerlingbegeleider heeft onze volle aandacht. De methodiek binnen dit traject wordt gekenmerkt door een actieve deelname en een grote mate van zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid van de deelnemers. De kerndocenten zullen afwisselend als bron, als trainer en als coach binnen het traject functioneren.

Gedurende deze opleiding werken de deelnemers een schoolbeleidsplan inzake zorgverbreding en specifiek inzake socio-emotionele begeleiding samen met de andere betrokkenen in hun school (verder) uit. Daarom vragen we de (adjunct)directie twee dagen (1 verplicht en 1 vrijblijvend) en de CLB-medewerker 1 dag mee te komen denken en werken aan dit plan.

Organisatie van de opleiding
Het postgraduaat is gespreid over 2 jaren. Per cursusjaar zijn 12 lesdagen met 2 sessies van 3 uur voorzien. Elke dag loopt van 9.30 tot 16.30 uur.

Per cursusjaar is er in het begin van het schooljaar een residentiële tweedaagse (5 sessies van 3 uur, inclusief overnachting) gepland.

De instapmodules worden op weekdagen in het open aanbod van CNO georganiseerd.

Prijs: de betaling gebeurt in 2 schijven: € 1.795 voor het jaar 2018-2019; de tweede schijf voor het tweede jaar wordt in mei 2019 gefactureerd en bedraagt eveneens € 1.795, onder voorbehoud van stijgende horecaprijzen. De totale kostprijs is dus € 3.590 (o.v. van stijgende horecaprijzen voor het tweede jaar). Maaltijden, koffie/thee/water van de residentiële cursussen zijn inbegrepen, maaltijden tijdens de lesdagen niet.

De instapcursussen en de keuzemodules worden apart gefactureerd volgens de geldende prijs van de betrokken cursus, zie www.uacno.be

Data Wilrijk (vrijdagen):
2018-2019: 20 & 21/9 (residentieel met overnachting) - 19/10 - 9/11 - 7/12 - 11/1 - 25/1 - 15/2 (met directie) - 29/3 - 3/5 (met directie of collega) - 24/5 - 7/6
2019-2020: 13/9 - 10 & 11/10 (residentieel met overnachting) - 15/11 - 13/12 (met CLB) - 17/1 - 31/1 - 6/3 - 27/3 (met directie of collega) - 24/4 - 15/5 - 12/6

Evaluatie en getuigschrift
Tijdens de opleiding hanteren de docenten een permanente evaluatie op basis van aanwezigheid, actieve inzet en persoonlijke betrokkenheid van de cursist, uitvoering van de gegeven opdrachten en kwaliteit van het ingeleverde werk. Op het einde van elk opleidingsjaar wordt dit vertaald in een evaluatiecijfer per leertraject. Bij de eindevaluatie wordt veel belang gehecht aan de als eindwerk gemaakte portfolio waarin de cursist zijn eigen groeiproces als socio-emotionele leerlingbegeleider in woord en beeld brengt.

Als geslaagde cursist ontvang je na afloop van de opleiding het getuigschrift van het postgraduaat in de socio-emotionele leerlingbegeleiding in het secundair onderwijs van de Universiteit Antwerpen op voorwaarde dat men reeds een Bachelordiploma (of gelijkgestelde ervaring) bezit.

Doelstellingen

- Je kunt een preventief en curatief schoolbeleidsplan inzake zorgverbreding en specifiek inzake socioemotionele begeleiding samen met de andere betrokkenen in je school opstellen en implementeren.

- Je kunt handelings- en begeleidingsplannen voor en met leerlingen uitwerken en uitvoeren.

- Je kunt op de eigen positie in de groep, op werk- en opleidingservaringen en praktijkbegeleiding en op het eigen functioneren als leerlingbegeleider reflecteren en vanuit deze reflectie de nodige persoonlijke leerpunten om als leerlingbegeleider te functioneren, realiseren.

Doelgroep

Deze opleiding is bedoeld voor personen die in secundaire scholen reeds enige tijd de socio-emotionele begeleiding van de leerlingen als (een deel van) hun opdracht hebben.

We willen mensen opleiden zodat ze op een planmatige en professionele wijze leerlingen kunnen begeleiden die kortstondig of langdurig nood hebben aan extra socio-emotionele ondersteuning en dat ze stapsgewijs een systematisch (preventief) schoolbeleid inzake socio-emotionele begeleiding van leerlingen mee kunnen uitbouwen. Wij streven naar een diversiteit in de deelnemersgroep (aso, tso, bso, kso, deeltijds onderwijs, buso…). Je bezit minstens een diploma van professionele bachelor. Op basis van bewezen ervaring kan de docentencommissie andere personen toelaten.

Begeleiding

De kerndocenten zijn:

- Wim De Breucker: klinisch psycholoog-seksuoloog, nascholer, ruime ervaring met socio-emotionele begeleiding van jongeren (WEB)

- Ann Geentjens: klinisch psychologe, leerlingbegeleider, leerkracht, educatieve medewerker CNO

- Kathy Douchar: germanist, voormalig leerkracht Engels en toegepaste psychologie, voormalig directeur Stedelijk Lyceum Pestalozzi, trainer, nascholer, life coach


Organisatie: Centrum Nascholing Onderwijs (Universiteit Antwerpen); WEB Begeleidings- en Vormingscentrum, Labyrinth (training en individuele begeleiding), PAREL: Teaching Training Coaching

Praktisch

Inschrijvingen:
- Digitaal via onze website. U krijgt dan nog de brochure opgestuurd met het officiële inschrijfformulier om te laten ondertekenen door uw directie.
Uw inschrijving is pas definitief na ontvangst van het ondertekend inschrijfformulier!!

- Kandidaat-deelnemers worden uitgenodigd voor een kort intakegesprek op woensdag 6 juni 2018 op de Campus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen (Wilrijk). Tijdens dit gesprek peilen de docenten naar de ervaring en de motivatie van de kandidaat, ook bespreken zij de inbedding van het werk van de betrokkene in zijn/haar school. Deze elementen vormen de basis voor de toelating tot de opleiding.


Inschrijvingsprijs:
De volgorde van deelname wordt bepaald volgens de datum van aankomst van het ondertekende inschrijvingsformulier bij CNO.
De inschrijvingsprijs bedraagt: 1.795 euro voor het academiejaar 2018-2019.

Voor het 2de opleidingsjaar bedraagt de prijs eveneens € 1.795, onder voorbehoud van stijgende horecaprijzen. De totale kostprijs is dus € 3.590 en is steeds verschuldigd.

- De instapcursussen en de keuzemodules worden apart gefactureerd volgens de geldende prijs van de betrokken cursus (zie website: www.uacno.be).
- Maaltijden, koffie/thee/water van de residentiële cursussen zijn inbegrepen, maaltijden tijdens de lesdagen niet.