Samen sterker leren denken via denkpassen en redeneerschema’s

Werken aan metacognitieve en democratische vaardigheden sluit aan bij de onderwijsdoelen m.b.t. burgerschapscompetenties. Het stelt bovendien de leerling in staat om het eigen leerproces in handen te nemen. Maar hoe doe je dat? In deze activerende en participatieve nascholing maak je kennis met concreet toepasbare tools om deze vaardigheden te trainen. Aan de hand van denkpassen en redeneerschema’s word je niet alleen bewust gemaakt van wat er gebeurt als je nadenkt of dialogeert, maar oefen je ook op het selecteren van mentale strategieën die de cognitieve flexibiliteit vergroten. De technieken die je zelf inoefent, kan je nadien meenemen naar de eigen onderwijspraktijk.

Programma

Deel 1 – Denkpassen, denkladders en denkstrategieën

Je wordt op een participatieve en inductieve manier vertrouwd gemaakt met verschillende ‘denkpassen’. Zonder het te beseffen, ga je immers al voortdurend met deze passen aan de slag. We blikken terug of vooruit, leggen verbanden tussen bepaalde dingen of onderscheiden ze net van elkaar, aanvaarden iets of zijn het oneens. Door zulke onderliggende denkbewegingen expliciet te maken, geef je een taal aan de leerlingen om het eigen denken te analyseren en te verbeteren. Deze tool voor metacognitie zet aan tot nadenken over het nadenken zelf.
In de volgende stap gebruik je de denkpassen om concrete situaties te analyseren. Via het voeren van korte gesprekken word je niet alleen aangemoedigd om de verschillende denkpassen te herkennen, maar ook om ze gericht te gebruiken. Tenslotte analyseer je het eigen meegebrachte evaluatiemateriaal aan de hand van de verschillende denkpassen en ga je op zoek naar manieren om meer variatie te brengen in de gebruikte mentale strategieën.

Deel 2 – Redeneerschema’s: situering en werking

Je krijgt eerst een situering van de methode en de beoogde effecten. Vervolgens gaan we op een participatieve en inductieve manier redeneringen schematiseren. Het opbouwen van een redeneerschema brengt je automatisch tot relevante vragen en kwesties die je samen met de andere cursisten bekijkt. De gewonnen inzichten zetten we meteen in. Gaandeweg word je beter vertrouwd met de effecten van deze methode en kom je in aanraking met mogelijke ingrepen die een begeleidende leerkracht kan stellen. Nadien gebruik je deze nieuwe vaardigheden om complexe situaties te analyseren en samen met de andere cursisten bepaalde discussies om te zetten in redeneerschema’s.

Doelstellingen

Na het volgen van de nascholing:

• oefen je je in jouw metacognitieve vaardigheden, i.e. het bewust worden van de eigen denkactiviteit;
• begrijp en ervaar je methodieken om metacognitieve vaardigheden aan te wakkeren en aan te scherpen bij je leerlingen;
• herken je de verschillende denkpassen bij jezelf, in gesprek met anderen en in tekstfragmenten;
• kan je de verschillende denkpassen toepassen in een denkbeweging;
• kan je bepaalde denkpassen selecteren in functie van een bepaald probleem;
• herken je de basisstructuur van een redenering en een discussie;
• kan je de verschillende onderdelen van een krachtig argument herkennen en benoemen;
• kan je samen met anderen een redeneerschema opbouwen en beoordelen.

Doelgroep

Deze nascholing richt zich in eerste instantie op leerkrachten van het secundair onderwijs die graag op een concrete en motiverende manier met metacognitieve vaardigheden aan de slag zouden willen gaan. Deze vaardigheden zijn niet aan een specifiek vak, noch aan een bepaalde leeftijdsgroep gebonden. Daarom zijn ook leerkrachten of docenten uit het volwassenonderwijs of hoger onderwijs welkom. Er is voor deze cursus geen specifieke voorkennis vereist.

Begeleiding

Joos Vollebregt is master in de taal- en letterkunde en de wijsbegeerte. Joos staat sinds 2008 in het onderwijs en hij deed vooral ervaring op in hyperdiverse klassen. Hij is sinds 2016 bestuurslid van SOPHIA en lector Engels, Nederlands, en didactiek in het departement Onderwijs & Training van AP Hogeschool. Sinds 2021 doet hij onderwijsonderzoek met een focus op kritisch denken, zelfregulerend leren, en wereldburgerschap. Onder de titel Celculturen richt Joos cursussen met gelijkaardige doelen in voor gedetineerden.

Praktisch

Cursusmateriaal en lunch inbegrepen

Mee te brengen door cursist

Breng je eigen evaluatiemateriaal mee. Welke taken, toetsen, bookwidgets of ander materiaal gebruik je in jouw eigen onderwijspraktijk?