Vluchteling, asielzoeker, uitgeprocedeerde … avonturier? De migratieproblematiek in de Congolese moderne schilderkunst (1990-2016).

Congolezen migreren naar Zuid-Afrika, Nigeria, Canada, Frankrijk, België. Zij vluchten naar “het beloofde land” en dromen van “jobs”, van “geluk” en grootse “avonturen”. Velen geraken niet voorbij de woestijn, de Middellandse Zee en de muren van het versterkte burcht Europa. Want de ophaalbruggen van het fort gaan omhoog en de poorten blijven gesloten.

In Europa stellen zowel politici als het sociaal middenveld belangstelling voor het fenomeen van de Zwart-Afrikaanse immigratie. Tal van wetenschappelijke studies werden hierover al gemaakt. Maar wat denken de Afrikanen, in het algemeen, en de Congolezen, in het bijzonder, over dit migratievraagstuk? Die vraag werd voorgelegd aan enkele moderne Congolese kunstenaars. In zestien volkse schilderijen ontdekten wij hoe zij de kwestie percipiëren.

In een wereld waarin de Europese visies zeer gemakkelijk de weg naar de media en schoolboeken halen, kan het verrijkend zijn om eens een artistieke en volkse Congolese stem te horen. Want voor die artiesten bestaan er geen taboes en zij geven vrijuit hun mening over de avonturen van de Congolese vluchteling, asielzoeker, uitgeprocedeerde.

Maar de kunstenaars willen de Europeanen en andere vreemdelingen ook een spiegel voor het gezicht houden. Er is mobiliteit van Azië en Europa naar het zwarte continent. Chinezen, Arabieren, Europeanen snellen naar het Afrikaanse “Eldorado” en dromen van “goud”, “diamant”, “coltan” …

Programma

1. De Moderne Congolese schilderkunst:
   -             Historische evolutie: ontstaan in het koloniaal tijdperk, ‘Le recours à l’authenticité’ (jaren ’70-’80);
   -             Heden te dage: een definitie, enkele namen.

2. Afrika als kweekvijver van:
   -             Verplaatste personen;
   -             Vluchtelingen;
   -             Ballingen;

3. Op weg naar het Fort Europa:
   -             Exodus;
   -             Op weg naar ballingschap;
   -             Grenscontroles op Westerse vlieghavens;
   -             Een “Ijzeren Gordijn” anno 2016;
   -             Clandestiene immigratie;
   -             Asielzoekers;
   -             Gerepatrieerden.

4. Afrika als “eldorado” van vreemde avonturiers:
   -             Grenscontroles op Afrikaanse vlieghavens;
   -             Afrika of “Eureka;”
   -             Afrika – Europa of “Vice – Versa”;
   -             “Li Wang” en/of “Kuifje” in Afrika.

Doelstellingen

De hoofdbetrachting is de deelnemers enthousiast te maken voor een multipolaire benadering van de migratiecrisis waarmee de wereld nu wordt geconfronteerd, hen de migratiedynamieken te leren kennen, aan de hand van artistieke bronnen, vanuit het oogpunt van de niet-Westerlingen, en die nieuwe inzichten te leren delen met anderen.

Doelgroep

Leerkrachten geschiedenis 3^de  graad, leerkrachten gedrags- en cultuurwetenschappen en alle andere belangstellenden

Begeleiding

Mathieu Zana Etambala, wetenschappelijk medewerker op Dienst Geschiedenis & Politiek van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, gastprofessor Departement Geschiedenis Université de Kinshasa (UNIKIN), RD Congo.

Praktisch