Woordenschat stimuleren in de kleuterklas

Is taal ook een actiepunt voor jouw kleuterschool? Willen jullie de woordenschatontwikkeling van de kleuters versnellen? Ervaar je misschien dat jouw kleuters de themawoordenschat onvoldoende absorberen, of ze snel weer vergeten zijn, vooral de kleuters die dit het meeste nodig hebben?

Programma

In deze nascholing leer je stap voor stap om een effectieve woordenschatdidactiek uit te bouwen.
Je ervaart zelf hoe het is om maar een beperkte woordenschat te hebben, en om nieuwe woorden te leren.
Met behulp van voorbeeldfilmpjes en materialen maak je kennis met de onderzoeksgebaseerde didactische principes van een effectieve woordenschatdidactiek.
Deze didactische principes pas je ook toe op een thema, een verhaal en een infoboek voor kleuters.
Verder geven we je praktijktips om de woordenschatdidactiek te integreren in jouw klas. Wat doe je eerst? Waar wacht je nog even mee? Wie kan je om ondersteuning vragen? Waar vind je ondersteunend materiaal?
We vertellen je het praktijkverhaal van de kleuteronderwijzers uit het Wereldwoordenproject die 10 weken lang met een intensieve woordenschatdidactiek aan de slag gingen. Je maakt kennis met het lesmateriaal van dit project.

Enkele citaten van de juffen uit het Wereldwoordenproject:

• "Het is een plezier om te zien hoe de kleuters overal de magische woorden herkennen en spontaan in de mond nemen, zelfs als het thema al voorbij is."
• "We waren al bezig met woordenschat. Maar door het project heb ik geleerd om meer uitdagende woorden te kiezen. Door de nieuwe technieken kennen mijn kleuters de magische woorden door en door."
• "In de eerste fase moest ik wennen aan alle technieken. Al snel begonnen mijn kleuters de routines te herkennen. Op het einde voorspelden ze zelf wat de magische woorden zouden zijn, en wat de uitdagende luistervragen bij het verhaal waren."

Doelstellingen

De deelnemers:

• weten hoe de woordenschat wordt opgebouwd in de menselijke geest. Ze kennen mogelijke verklaringen voor woordenschatachterstanden, en ze weten waarom een goede woordenschat zo essentieel is voor de verdere taalverwerving;
• kennen de onderzoeksgebaseerde didactische principes die aan de basis liggen van effectieve woordenschatdidactiek;
• kunnen essentiële didactische principes zelf toepassen: uitdagende doelwoorden selecteren, doelwoorden belichten tijdens een verhaal, betekenisvolle herhalingsmomenten creëren, uitdagen om te praten, te denken en verbanden te leggen, informatieve prentenboeken gebruiken;
• kunnen zelfstandig aan de slag met het ondersteunend materiaal dat op de website van het Wereldwoordenproject gratis ter beschikking staat.

Doelgroep

Kleuteronderwijzers van de tweede en derde kleuterklas, zorgondersteuners, zorgcoördinatoren en directies kleuteronderwijs. Ook schoolnabije medewerkers (pedagogisch begeleiders, CLB-medewerkers...) andere onderwijsondersteunende diensten zijn welkom!

Begeleiding

Helena Taelman is onderzoeker en taaldocent aan de lerarenopleiding 'bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs' van de hogeschool Odisee te Aalst. Ze heeft praktijkervaring met woordenschatdidactiek door middel van het voorleesproject 'Wereldwoorden', en kent de wetenschappelijke literatuur ten gronde door de review die ze in 2013 hierover publiceerde.
Verder is Helena Taelman één van de drijvende krachten achter de blog 'kleutergewijs'. In het verleden deed ze 9 jaar lang academisch onderzoek naar de eerstetaalverwerving in de onderzoeksgroep CLiPS van de Universiteit Antwerpen.

Praktisch

Beperkt aantal deelnemers. Dranken en syllabus inbegrepen.
Optie: 1 warme maaltijd in het studentenrestaurant: 10,10 euro.
Eigen lunchpakket is mogelijk.

Mee te brengen door cursist

Neem twee prentenboeken mee:

1. Kies een verhalend prentenboek dat je binnenkort zal gebruiken in een thema. Neem best niet het thema van volgende week, maar kies een thema uit dat nog wat verder ligt. Kies hiervoor een prentenboek dat volgens jou verschillende interessante doelwoorden bevat voor woordenschatuitbreiding. 
   
   
2. Zoek binnen hetzelfde thema een informatief boek uit. Denk daarbij aan een boek dat je zou kunnen gebruiken om met een groep kleuters over het thema te spreken. Dus geen druk informatief boek met heel veel kleine prentjes op één bladzijde. Informatieve prentenboeken voor jonge kinderen vind je onder meer in de reeksen ‘de kijkdoos’, ‘willewete’, ‘mijn eerste docuboek’. Indien je geen echt geschikt informatief prentenboek vindt, kies je een verhalend prentenboek waar heel wat informatie in verwerkt is over jouw thema. Bijvoorbeeld, in het verhaal ‘Rikki en de tuin van opa’ is heel wat informatie verwerkt over tuinieren. In dat geval breng je twee verhalende prentenboeken over hetzelfde thema waarvan één prentenboek erg leerrijke informatie bevat.